Over 2 dagen is het het precies 1 jaar geleden dat het eerste Europese coronageval werd vastgesteld. Hoewel er inmiddels een vaccin is, bespeurt Edin Mujagic, hoofdeconoom bij OHV Vermogensbeheer, geen sprankje optimisme bij de ECB.
Het bestuur van de ECB, dat gisteren (donderdag) vergaderde, houdt er rekening mee dat de economische activiteit in de laatste maanden van vorig jaar zodanig terugviel dat, wanneer de cijfers over economische groei bekend worden gemaakt, er sprake blijkt te zijn van een krimp. De domper op de groei blijft ook in het eerste kwartaal van dit jaar aanhouden.
Hoewel overheden in reactie daarop additionele stimulerende maatregelen hebben genomen om de economie te helpen, zijn consumenten voorzichtig uit vrees voor de gevolgen van de pandemie op de werkgelegenheid en hun inkomen. De onzekerheid remt ook bedrijfsinvesteringen af.
Banken staan niet te springen
Uit het kwartaalonderzoek over bereidheid van banken om nieuwe kredieten te verstrekken, blijkt dat die minder staan te springen nieuwe kredietaanvragen goed te keuren. Zij maken zich zorgen over het vermogen van bedrijven om later dit jaar hun rente- en aflossingen te kunnen opbrengen.
Op het inflatiefront zag de ECB de prijzen in december licht dalen. Hoewel de bank verwacht dat de inflatie de komende maanden iets oploopt, merkte bankpresident Christine Lagarde op dat onder de oppervlakte de inflatiedruk zwak blijft. Lees: dat oplopen van de inflatie de komende maande, stelt qua niveau niets voor én het is niet eens structureel te noemen. Wanneer de pandemie overwaait, is volgens de bank een stijging van de inflatie op middellange termijn te verwachten.
Inflatie veel te laag
De inflatie is zelfs dan veel te laag vergeleken met het streefpercentage van de ECB: een jaarlijkse inflatie van onder, maar dicht bij 2%. Al met al blijft de steun van overheden en andere Europese instellingen volgens Lagarde niet alleen nodig, maar cruciaal. De ECB is een van die 'andere Europese instellingen'. Daarom is het besluit de rente op 0% te houden en door te gaan met het opkopen van staats- en bedrijfsobligaties á ruim €100 miljard per maand, net zo verrassend als dat het in januari in Nederland geregeld waait en stormt.
De ECB zal de officiële rente op 0% houden of verder verlagen totdat de verwachte inflatie structureel naar het streefpercentage is opgelopen. Of dat in de eerste helft van dit decennium zal gebeuren, waag ik te betwijfelen.
Glas half vol of half leeg?
Maar is het het glas bij de ECB, net als bij de Amerikaanse centrale bank Fed, half vol of hebben de Europese monetaire ridders er moeite mee om zelfs over een halfleeg glas te spreken? De Fed is somber over de economische vooruitzichten in de eerste helft van het jaar, maar hoopvol gestemd over de tweede helft. Vooral door grootschalige inentingen tegen het coronavirus tegen die tijd. Na het aanhoren van president Lagarde, is mijn conclusie dat het glas in de ogen van de ECB een heel dun laagje water op de bodem bevat.
Het inenten is begonnen en wordt de komende maanden opgeschaald. De VS hebben een nieuwe president, die een grotere ronde van steun voor de economie heeft aangekondigd. De onzekerheid rondom brexit is voorbij. De ECB legde echter vooral nadruk op risico's met het oog op dit jaar. "Het begin van inenten in de eurozone is een belangrijke mijlpaal in de strijd tegen de zorgcrisis. Desalniettemin blijft de pandemie een ernstig risico vormen voor de gezondheid en de economie van de eurozone en de wereld. Het duurt nog wel even voordat de samenleving immuun wordt", aldus Lagarde.
Totale afwezigheid van optimisme
Ook zei de Franse bankpresident: "Laat ik opnieuw vertellen dat wat we doen per definitie, aangeeft wat we níet doen." Parafraserend wil ik zeggen dat wat de ECB níet zegt, juist veelzeggend is voor watchers zoals ondergetekende. De vrijwel totale afwezigheid van optimisme over de economische groei - hoewel daar voldoende reden voor is met het vaccin als wapen tegen corona - is veelzeggend. Hoe dat zo?
Waarom is het glas voor de ECB slechts met een dun laagje water gevuld en kiest ze ervoor niet eens te spreken over een halfleeg glas? Ik vermoed dat de bank bang is dat de discussie op gang komt, wanneer het monetaire beleid minder ruim moet worden gemaakt. Dat op zijn minst het opkopen van obligaties af moet worden gebouwd. Die discussie kan veel overheden in de eurozone in financiële problemen brengen. Iets wat de ECB wil voorkomen.
Dat de bank daarvoor waakt, zegt mij dat ze alles uit de kast halen om het beleid te rechtvaardigen om de rente op 0% te houden en op grote schaal obligaties te hamsteren. Voor lange, lange tijd.