Nieuws Gewasbescherming
Belangrijke insecticide thiacloprid valt af
Gedurende het overleg van SCoPAFF op 22 oktober hebben de Europese lidstaten ingestemd met het verbod op thiacloprid, een insecticide. Die werkzame stof wordt geproduceerd door Bayer en onder andere gebruikt in de middelen Calypso en Biscaya 240 OD.
Een petitie riep eerder al op tot een verbod in de Europese Unie, en ook voedselwaakhond EFSA was negatief over de vernieuwing van de licentie, die begin 2020 afloopt. EFSA is bang dat het middel kankerverwekkend is, verstorend werkt op de vruchtbaarheid en schadelijk is voor bijen en andere bestuivers.
Meerderheid voor verbod
Tijdens het overleg was de meerderheid voor een verbod. Julia Klöckner, de Duitse minister van Landbouw, sprak zich afgelopen jaar uit over een verbod, waar ook haar Nederlandse collega Carola Schouten zich achter schaarde. In Frankrijk is thiacloprid sinds vorig jaar verboden. Naast deze licentiehernieuwing van deze insecticide, werd ook over andere middelen gesproken. Het voor Nederlandse boeren belangrijke Mancozeb heeft een verlenging van 1 jaar verlenging, omdat de beoordeling nog niet afgerond is. Op 31 januari 2020 loopt de licentie van de fungicide af. Ook dit middel ligt zwaar onder vuur.
Greenpeace zegt tevreden te zijn dat thiacloprid verboden wordt. Echter, liever nog ziet het een verbod op alle insecticiden en middelen die voor insecten gevaarlijk zijn. Voor Nederlandse boeren betekent het een groot gemis. Calypso wordt namelijk onder meer ingezet als luisbestrijder in de pootaardappelteelt, maar ook tegen coloradokevers. Sinds dit voorjaar, met het gemis van de neonicotinoïden-zaadcoating bij suikerbieten, werd Calypso tegen de (perzik)bladluis ingezet. Juist door deze plotselinge piek heeft EFSA negatief geoordeeld over een verlenging. In veel kleine teelten werd Calypso toegelaten. Volgens Bayer gaat het om 500 individuele toepassingen. Die gaan nu allemaal verloren.
Of boeren het middel Calypso en Biscaya in 2020 (of 2021) nog in mogen zetten, is niet bekend. Details over de verkoopdatum en opgebruiktermijn worden eind november gepubliceerd. Als alternatief voor Calypso kunnen bijvoorbeeld Gazelle (acetamiprid) of het middel Closer (sulfoxaflor) worden ingezet.
Zijn middelen wel schadelijk?
Een saillant detail is dat het nieuws bijna tegelijk komt met dit artikel van de WUR. Jaren zijn de gewasbeschermingsmiddelen als grote boosdoener aangewezen voor de wintersterfte onder de bijen. Echter, uit nieuw inzicht van bijenonderzoekers blijkt dat de rol, van onder andere neonics, zwaar wordt overschat. Dat zeggen wetenschappers en bijenexperts Bram Cornelissen en Tjeerd Blacquière.
"In gemiddeld 30% van de onderzochte bijenvolken worden residuen van chemische gewasbeschermingsmiddelen aangetroffen", zegt Cornelissen in een recente publicatie van het WUR-magazine Resource. "In 12% van de gevallen gaat het om neonicotinoïden. De relatie met wintersterfte is niet aantoonbaar. De 3 belangrijkste neonics zijn sinds 2013 beperkt verboden en sinds 2018 volledig. In de studie is geen effect te zien. Er zijn genoeg studies die een effect laten zien op bijen, maar niet in verband met wintersterfte."
Collega Blacquière is het met hem eens: "De rol van neonics is altijd al overdreven. De discussie loopt al jaren. Tal van imkers hebben nooit last gehad van wintersterfte. Het is een kwestie van zorgvuldig imkeren." De varroamijt is volgens de wetenschappers de grootste veroorzaker van de wintersterfte. Dat gewasbeschermingsmiddelen in beeld kwamen, is het gevolg van diverse tv-uitzendingen en de politieke interesse die volgde. Inmiddels is de wintersterfte sinds 2012 meer dan gehalveerd. Experts zoeken de redenen hiervoor in verschillende factoren. Bij wilde volken is dat nog lastiger vast te stellen. Bij de WUR wordt nu gewerkt aan soorten die beter tegen varroa kunnen.
Koolzaadtekort
Het insecticideverbod heeft nog een belangrijk neveneffect op de bijen. Sinds 2013 is het verboden neonics in te zetten bij de teelt van koolzaad. Juist dit 'gele goud' is voor bijen zeer belangrijk. Door de vele misoogsten kelderde het koolzaadareaal in Europa naar het laagste niveau in 13 jaar tijd. De teelt is voor de akkerbouwers te onzeker geworden, waardoor de imkers geen percelen meer kunnen vinden. In plaats van zelfvoorzienend te zijn, importeert de Europese Unie nu grote hoeveelheden van het oliehoudend zaad. Het Verenigd Koninkrijk, waar de teelt de grootste klap kreeg, importeert naar schatting 515.000 ton in 2020. Het meeste hiervan is afkomstig uit Oekraïne, of andere niet-EU-lidstaten, waar neonics nog wel zijn toegestaan. De Britse landbouwsector is daar woest over.
Niels van der Boom
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.