Dat de fritesindustrie zorgen heeft is niet te ontkennen

Dat de aardappelbusiness een onvoorspelbare onderneming is, maakt dit jaar meer dan duidelijk. Ook voor de aardappelverwerkende industrie is het een uitdaging om de planning en aanvoer rond te krijgen. Vooralsnog was alleen directeur Dick Zelhorst van Aviko Potato bereikbaar voor een reactie.

De  tarra-problemen zijn dit jaar fors; met name groeischeuren en blauw. Lange tijd was het onduidelijk hoe fabrieken hiermee  omgaan. Hoe is dat nu?
‘Tot nu toe gaat het met de kwaliteitsproblemen waaronder groeischeuren en blauw redelijk goed. Er zijn wel zorgen over groeischeuren wanneer de schil meer indroogt. De schil is nu nog dun, maar in de lange bewaring wordt de schil dikker. Een plus is dat de groeischeuren zich met name voordoen op de zandgronden die wij als eerste verwerken. We doen ons uiterste best om ze allemaal te verwerken. Ook de zwaar gehavende knollen proberen wij zoveel mogelijk te verwerken in andere snijspecialiteiten. Partijen die gewoon de fritesproductie ingaan krijgen de afgesproken contractprijs. Is verwerking tot frites of specialiteiten niet mogelijk, dan is Rixona, onze fabriek voor vlokken en granulaat, het alternatief. De aardappelprijs voor vlokken ligt wel lager. Naast groeischeuren is blauw een groot risico. Het rooien gebeurt op sommige percelen onder droge omstandigheden en met scherpe kluiten. Dat zie je terug in de partijen. Wij proberen dat zo goed mogelijk op te vangen door deze partijen direct te verwerken. De tijd tussen rooien en verwerken moet zo kort mogelijk zijn.’

Ondernemen telers actie om zelf de partijkwaliteit te verhogen?
‘Voor de aardappelen in opslag is het advies om onder droge omstandigheden enkele meters te rooien, 24 uur te wachten en vervolgens te beoordelen of ze blauw worden. Vanwege het hoge onderwatergewicht dit jaar zijn de aardappelen extra gevoelig voor blauw. Ziet het er niet goed uit? Stop er dan mee en wacht op regen of ga beregenen.
Partijen die zware groeischeuren hebben vragen we uit te laten lezen door de telers en dat gebeurt volop. Zo kun je zelf de kwaliteit verbeteren. Voor ons de taak ze snel te verwerken. Dit vergt maximale sturing tussen telers en fabriek.’

Uit België komen berichten dat de fabrieken zich dit jaar wat milder opstellen. Maakt de schaarste aan goede aardappelen ook Nederlandse fabrieken wat coulanter?
Het enige uitgangspunt dat wij hanteren is dat wij van de aardappelen product moeten kunnen maken dat aan de eisen van onze klant voldoet. Wij kunnen op dit moment al onze fabrieken in Nederland bevoorraden. Wij kopen in veel verschillende gebieden onze aardappelen.  Dat geeft extra flexibiliteit. Voor onze Belgische fabriek halen wij op dit moment grondstof uit Nederland. België kent grotere problemen met rooien op wat meer leemachtige grond. Onze afland telers zitten vooral op zandgronden waar wel gerooid kan worden.

De droogte en daarbij komt nu de vorst maken het rooien lastig. De helft van het Europese areaal moet nog worden gerooid. Gaat het op tijd lukken?
‘Dat is een grote vraag. Vooral in België is dat verontrustend. In Frankrijk komt het er wel uit, in Nederland in de gebieden waar beregend kan worden ook, maar in de tijd neemt het risico op vorst ook toe. De kou is nu nog geen probleem, maar als er meer vorst komt zoals in 1998 dan zouden er percelen verloren kunnen gaan.’

Kan Aviko het logistiek rondzetten of zijn er toch wel aanvoerproblemen naar de fabrieken?
‘In eerste instantie hadden we veel logistieke problemen verwacht, omdat veel aardappelen opgeslagen zouden moeten worden en daar veel transport voor nodig is, maar omdat er in bepaalde regio’s niet gerooid kan worden, wordt er ook niet opgeslagen en loopt het met het transport tot nu toe redelijk goed. Overigens slaan wij de aardappelen voor Rixona vanuit het Noorden van het land op. Een gebied waar volop wordt gerooid. We lopen dus nog niet vast met het transport. De situatie is nog redelijk beheersbaar.’

Aviko heeft fabrieken in Zuid-Duitsland en Polen. Worden er ook vanuit die gebieden aan Steenderen geleverd?
 ‘Wij halen geen aardappelen uit Zuid Duitsland en Polen en we hebben ze daar ook niet gehaald. Dat dat ook nooit gaat gebeuren is niet te zeggen, maar op dit moment is het voor ons niet nodig om Poolse aardappelen in te voeren. Onze Nederlandse telers kunnen voldoende grondstof aanleveren. De zorgen over Poolse aardappelen begrijp ik overigens wel vanwege het risico op quarantaineziekten, maar ik ben ervan overtuigd dat de partijen die nu Nederland binnenkomen rechtstreeks gekocht door de industrie zeer goed gecontroleerd zijn. Honderd procent garantie heb je nooit, want als ook minder gerenommeerde handelaren Poolse aardappelen gaan importeren dan is er minder controle en is het risico vele malen groter, dan wanneer partijen rechtstreeks de verwerking ingaan. Fabrieken zijn verplicht volgens  protocollen de grond en de tarra veilig af te zetten.

Kopen jullie zetmeelaardappelen op?
‘Nee, dat doen wij voor de fritesverwerking niet. Het gebeurt wel, maar niet door ons of in opdracht van ons.’

De EU-5 aardappeloogst is laag. Hoe onzeker moet het aanbod zijn, wil de situatie verontrustend worden? Wat betekent dat voor de prijsvorming?
‘Dat we achterlopen met oogsten is zeer verontrustend Gelukkig lijkt het erop dat we deze week ook in de droge gebieden regen krijgen.

Natuurlijk vertaalt een krappe aardappelmarkt zich in de hoogte van de termijnmarkt. Dat betekent dat de markt te maken heeft met een volume risico, kwaliteitsissues en een oogst risico. Die drie factoren zitten vandaag in de termijnmarkt verwerkt. Het volume- en kwaliteitsrisico is er al, maar het oogstrisico kan nog wat afnemen. Dat de fritesindustrie daar zorgen over heeft is niet te ontkennen. Het is voorzover ik weet niet eerder voorgekomen dat aardappelen uit Polen ingevoerd worden. Als we alles gaan oogsten, dan blijft het volume- en kwaliteits issue over; dat zal  het hele jaar leiden tot hoge aardappelprijzen en een volatiele markt.’

Welke gevolgen heeft een hogere aardappelprijs voor onze concurrentiepositie op de wereldmarkt van frites?
‘Dat is een effect dat moeilijk is in te schatten. Ik denk wel dat structureel fors hogere prijzen of tekorten effect hebben op de West-Europese afzet op de wereldmarkt. Het zou kunnen dat we dan marktaandeel verliezen aan de Verenigde Staten, maar het lijkt wel of de wereldwijde afzet van frites wat robuuster wordt en minder vatbaar voor prijsstijgingen.’

Zijn er daarnaast nog andere gevolgen voor de toekomst?
‘Als Aviko hebben wij zorgen over de aardappelteelt met de toenemende risico’s. Dat blijkt dit jaar maar weer eens temeer. Telers moeten veel kosten maken, maar profiteren in dit soort jaren weinig van de hogere prijzen. De risico’s voor de aardappelteelt nemen ook toe als gevolg van klimatologische veranderingen. Samen met onze Aardappeltelerscommissie (ATC) bekijken we hoe we hier in de toekomst mee om moeten gaan. De teler heeft belang bij een winstgevende aardappelteelt en wij hebben belang bij aardappelen. Daar moeten we elkaar in kunnen vinden.’

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.