Het beroep van de accountant is aan veranderingen onderhevig. Zijn klant neemt geen genoegen meer met enkel het tijdig opmaken van de jaarrekening. Natuurlijk moet dat nog steeds gebeuren en de bank verlangt steeds vaker dat de jaarrekening zo vroeg mogelijk in het jaar wordt overlegd. Zo mogelijk ook nog tussentijdse rapportages. De klant verwacht naast deze passieve taak echter ook een actieve inbreng van de accountant. Hij wenst in voorkomende situaties pro actief te worden geadviseerd. Voor menig accountant is dat een ware cultuuromslag.
Dit is echter niet de enige verandering die de praktijk van de accountant kleurt. Meer en meer krijgt de accountant ook de taak om schatbewaarder van het maatschappelijk belang te zijn. Onder omstandigheden is hij verplicht de Belastingdienst te informeren over onjuistheden die hij bij zijn klant heeft geconstateerd. Zijn beroepsmatige geheimhoudingsplicht treedt dan terug. Sprak ik zojuist nog over een cultuuromslag; in deze is sprake van een ware paleisrevolutie. De accountant als informant van de Belastingdienst, die zijn eigen klant moet verklikken. Dat is niet één of twee keer slikken, maar minstens drie keer.
In een uitspraak van de Accountantskamer – de tuchtrechter van de accountants – werd een accountant voor het niet melden van een omvangrijke btw-fraude aan de Belastingdienst gevoelig op de vingers getikt. In de zaak die aan dit dossier ten grondslag ligt, laat een melkveehouder zijn accountant facturen in de btw-aangiften opnemen. Hieruit moet blijken dat hij tussen 2006 en 2008 voor in totaal 12 miljoen euro heeft geïnvesteerd in stallen en melkmachines. Op basis van deze facturen vindt een btw-teruggave aan de melkveehouder plaats voor een bedrag van 2,2 miljoen euro.
Een dergelijke teruggave was niet gebruikelijk voor de melkveehouder. Bovendien wist de accountant ook dat de melkveehouder financieel er helemaal niet goed voorstond. De accountant had wel vragen gesteld over de facturen en bovendien inzage gevraagd in de mutaties op de bankrekening van de betalingen van de facturen. Dit laatste had hij niet gekregen, maar desalniettemin zijn de aangiften toch ingediend.
Later biecht de melkveehouder aan de accountant zijn zonden op. De accountant verzoekt de melkveehouder de onjuiste btw-aangifte te corrigeren, maar die weigert. De accountant besluit de werkzaamheden op te schorten, waarna de melkveehouder de relatie met hem verbreekt. De accountant doet noch een witwasmelding, noch een fraudemelding bij de Belastingdienst. In 2011 ontdekt de fiscus zelfstandig de btw-fraude.
In de door de Belastingdienst tegen de accountant aangespannen klachtprocedure oordeelt de Accountantskamer. De kamer stelt dat gelet op de hoogte van de op basis van de onjuiste aangiften teruggeven bedragen en op het maatschappelijk belang van een fraude met gemeenschapsgeld van deze omvang, zo spoedig mogelijk aan het licht moet komen. Van de account mag worden verlangd dat hij zelf, met doorbreking van zijn plicht tot geheimhouding aan de Belastingdienst had moeten melden dat de door hem - ten behoeve van de cliënt -ingediende aangifte onjuist was.
Daaraan voegt de tuchtrechter nog toe dat dat de accountant onvoldoende oog heeft gehad voor signalen dat er iets niet juist kon zijn. Het niet melden van de onjuistheid van de aangiften duidt op ontbrekend besef bij hem van het naleven van twee fundamentele beginselen van integriteit op een terrein van groot maatschappelijk gewicht, aldus de kamer. Harde woorden voor deze accountant.
Deze uitspraak is vanzelfsprekend uitsluitend van toepassing op accountants op wie het tuchtrecht van de Accountantskamer van toepassing is. De uitspraak laat evenwel een ontwikkeling zien die, linksom of rechtsom, ook invloed gaat hebben op accountants die daaraan niet zijn onderworpen. Bijvoorbeeld bij strafrechtelijke vervolging wegens fraude. Een accountant kan als medepleger immers ook strafrechtelijk worden vervolgd op basis van de vierde tranche van de Algemene Wet bestuursrecht.
De ondernemer verwacht van zijn adviseur een steeds actievere rol. Advies dient gevraagd en ongevraagd te worden gegeven. Ongevraagd kan die adviseur, bezien vanuit de optiek van de ondernemer, ook voor hem de luis in de pels zijn. Immers, ook de maatschappij verwacht een actieve rol van hem als belastingfraude aan de orde is. Zonder enige twijfel brengt deze rol de accountant op momenten in een moeilijke positie. Hij zit tussen twee vuren. Enerzijds heeft hij een geheimhoudingsplicht en verliest hij niet graag een goede klant. Maar anderzijds is hij niet bereid om voor die klant zijn eigen hachje op het spel te zetten.
mr. Erik Marcus
Eigenaar Remie Fiscaal Juridisch Adviesbureau LLP
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
Dit is een reactie op dit artikel:
[url=http://www.boerenbusiness.nl/columnisten/column/10862260/Accountant-als-informant-van-de-Belastingdienst]Accountant als informant van de Belastingdienst[/url]