Boerenechtpaar José en Herman Bongen uit het Achterhoekse Heelweg stopt met de melkveehouderij. Dit nieuws en het waarom erachter is inmiddels wel helder geworden na die indrukwekkende mediabelangstelling. Een eerlijk en recht-uit-het-hart-betoog van één van de vele primaire voedselproducenten die Nederland rijk is.
In reactie hierop roept een ieder massaal 'ach wat sneu' met erachteraan 'veel sterkte en succes verder' en gaat weer snel op in de-door-José-betitelde samenleving die vol is van duurzaamheid en dierenwelzijn, maar intussen toestaat hoe de voedselketen de laagste prijs afdwingt.
Schrijnende verhalen van ons platteland zijn helaas al langere tijd aan de orde van dag, maar blijven meestal onzichtbaar voor het grote publiek. Niemand is trots als zijn/haar onderneming, al een paar generaties in de familie, uit de vingers glipt. Daarbovenop komt de jammerlijke redenatie van veelal collega boeren dat zaken niet goed voor elkaar waren, het technisch niet goed draaide of men te overmoedig is gaan uitbreiden met geld van de bank. Kortom het opgetekende relaas van José en Herman staat niet op zichzelf. Ik vind het ontzettend knap van dit boerenechtpaar dat ze hun verhaal in de media (durven) doen en het “boerenprobleem” zichtbaar maken.
Akkerbouwers, tuinders en veehouders die niet mee kunnen of willen in de ratrace van hogere efficiency en schaalvergroting gaan kopje onder of zoals in het geval van Herman en José, hakken bewust zelf de knoop door. Onze grote agrarische exportwaarde maakt ons trots en tegelijkertijd erg kwetsbaar. Er is sprake van een toename aan prijsfluctuaties omdat ons Nederlandse landbouwproduct meer afhankelijk is geworden van globale marktwerking, geopolitiek en verschuiving in internationale handelsbetrekkingen. Anticiperen op deze ontwikkelingen binnen de vrije wereldmarkteconomie is bijna niet te doen. Het blijft laveren tussen de grillen van de wereldmarkt.
Maar is het fundament van onze Westerse voedselproductie wel in staat om grote prijsfluctuaties te trotseren? Of is ons voedselproductiesysteem vastgelopen? Zijn we verplicht om een beter boerenklimaat scheppen? Of is er gewoon sprake van ordinaire overproductie door het surplus aan boerenbedrijvigheid in Nederland en moeten we alles maar laten gebeuren? Moeten we blijven produceren in ons kleine landje voor de rest van de wereld? Of moeten we regionaal de markt reguleren via korte fairtrade voedselketens? Of kan een combinatie van beiden?
Krijgen José en Herman ooit antwoord? Want hun gemaakte keuze om de boel te verkopen is natuurlijk geen keuze! Ze waren liever boer gebleven. Ze stellen een vraag dat een antwoord verdiend: ‘Waarom krijgt eten geproduceerd in Nederland volgens hoge kwaliteitsstandaarden geen waardering?’
Is er teveel van hetzelfde? Ligt het aan de relatief hoge kostprijs die kwaliteit vraagt? Ligt het aan de Nederlandse verwende consument die wentelt in verworven rechten? Ligt het aan de politiek de weinig daadkrachtig is?
Nederland heeft flinke ambities om leidend en onderscheidend te zijn. Heeft technologie en duurzame innovatie hoog in het vaandel op diverse fronten. Met onze diepgaande kennisniveau en handelsmentaliteit komen we ver. Maar in de agrarische sector blijven we, mijn inziens, te lang hangen in ‘analyse’. Wat is de aanpak? Hoe, wanneer en op welke wijze geeft Nederland invulling aan onze hoogwaardige, innovatieve en duurzame voedselproductie? Wie neemt de regie?
Vele zelf benoemde ketenregisseurs met een warm boerenhart proberen een goed verdienmodel van het moderne landbouwgezinsbedrijf in de benen te houden. Echter, een aantal van deze hulptroepen worstelen zelf met hun eigen bestaansrecht, laat staan dat ze alle focus hebben op onze voedselproducenten. Banken doen bijvoorbeeld volop mee in de schaalvergrotingsslag om uiteindelijk minder te krijgen voor meer. Bovendien staat het verdienmodel van de bank zelf onder druk door de extreem lage rente. Belangenbehartigers fuseren en reorganiseren tot ze zichzelf weer uitgevonden hebben. De overheid is doorgeschoten naar liberale werkingsmechanismen die naast landbouw, ook bijv. onze uitstekende zorg om zeep helpen. De enige politieke bemoeienis op het boerenerf ziet er uit als Brusselse toeters en bellen hoe een agrarisch bedrijf te runnen, terwijl de boer dit zelf wel weet. Dan de gevestigde grachtengordelelite uit de grote stad die maar blijft doorpraten met de foodhipsters over de voedselvisie voor Nederland in het mondiale speelveld. Terwijl hackers en designers de laatste tijd aan het werk worden gezet om hun idealistische denkbeelden te projecteren op een toekomstbestendige land- en tuinbouw. Ook organisaties als Wakker Dier, Greenpeace en Varkens in Nood schijnen op te komen voor de belangen van onze boeren. Wel op geheel eigen (vreemde) wijze! Ook proberen enkele communicatielieden en marketeers een beter boerenklimaat te scheppen. Door welbedoelde adviezen in met name de richting van directe afzet aan de consument. Dan zijn er nog de toeleveranciers van kunstmest, mechanisatie, voer en wat nog meer nodig is aan input om een succesvol agrarisch bedrijf te runnen. Als particulier handelsbedrijf, coöperatie of fabrikant hebben zij altijd het beste voor met de boer, maar wel met hun concept of product. Last but not least zijn er de agrarische uitgeverijen die opleidingen en Masterclasses verzorgen in samenwerking met diverse gerenommeerde opleidingsinstituten om de marktpositie van de agrariër te verbeteren via kennis over internationale bedrijfsvoering.
Mooi, een heel scala aan gepassioneerde kennisdragers die begaan zijn met het lot van Nederlandse boeren. Maar ondanks die overweldigende bijdrage van alle genoemde disciplines en organisaties, is de gemiddelde Nederlandse boer niet in staat om zelf grip te krijgen op eigen inkomsten. De Nederlandse boer is eigen baas, dat voorop gesteld. Verantwoordelijk voor zijn eigen bedrijf. Immers zelf ook in bezit van veel kennis, kunde en passie. Zoals José en Herman. Maar wie geeft hen de antwoorden waar ze recht op hebben? Hopelijk komen een aantal antwoorden op tijd voor de rest van de overlevende boeren.
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
Dit is een reactie op dit artikel:
[url=http://www.boerenbusiness.nl/ondernemen/columns/column/10871475/Antwoord-voor-boerenfamilie-Bongen?]Antwoord voor boerenfamilie Bongen?[/url]