Geen gehuil meer om Athene
We hoeven Griekenland niet meer te redden
Eind vorige week schreven we op Boerenbusiness.nl dat de koers van 1,20 in EUR/USD een stevig steunniveau vormt gezien de koersontwikkeling van de afgelopen tien jaren. Als EUR/USD eronder zakt, dan kan dat betekenen dat de weg omlaag open ligt. Inmiddels vinden we de wisselkoers op circa 1,1950 nadat die eerder zelfs kort 1,1865 aangetikt had. De komende dagen zullen moeten uitwijzen of we te maken hebben met een doorbraak van het eerder genoemde steunniveau.
De voornaamste reden waarom de koers gezakt is onder dat niveau is overigens níet dat de baas van de Europese Centrale Bank (ECB) afgelopen vrijdag nogmaals zei dat de ECB bereid is op grote schaal geld te printen. Daardoor komen er meer euro’s in omloopt en daalt de waarde ervan.
Dat de ECB dat wil doen en dat vooral de topman ervan, de Italiaan Mario Draghi, een warm voorstander is geldpersen 24 uur per dag, zeven dagen per week te laten draaien, is al lang en breed bekend.
Voor de belangrijkste reden moeten we niet in Frankfurt, bij de ECB, zijn maar in Berlijn, waar de Duitse regering zetelt. Michael Fuchs, een hooggeplaatste partijgenoot van de Duitse Bondskanselier Angela Merkel en een van haar adviseurs, zei namelijk in een interview dat ‘de tijd waarin we Griekenland moesten redden, voorbij zijn’ en dat ‘Griekenland niet meer van cruciaal belang is voor de levensvatbaarheid van de euro.’
Toen de eurocrisis begon in 2009, was het bekend dat Griekenland niet helpen, lees dat land laten vallen, onvoorspelbare maar dramatische gevolgen zou hebben voor de Europese banken en daarmee voor de overheidsfinanciën en economische groei in de rest van de muntunie en daarbuiten. Veel banken zouden omvallen omdat ze veel Griekse staatsobligaties in bezit hadden maar ook staatsobligaties van landen zoals Portugal, Spanje en Italië, die ook stuk voor stuk minder waard zouden worden bij een Grieks faillissement. Met omvallende banken zouden de economieën in de rest van de eurozone behoorlijk krimpen, waardoor de overheidsfinanciën zouden ontsporen. Het eindresultaat was al snel een uiterst negatieve spiraal van economische krimp, toenemende werkloosheid, stijgende rentes en toenemende begrotingstekorten en staatsschulden geweest. Niets minder dan het voortbestaan van de Europese Monetaire Unie, zo niet de Europese Unie, zou ernstig in gevaar zijn komen.
Dit gevaar was dé reden waarom de eurolanden Athene gesteund hebben met honderden miljarden euro’s en de Europese Centrale Bank (ECB) het monetair beleid behoorlijk verruimde, ondanks het feit dat Griekenland keer op keer alle afspraken aan haar laars lapte en de verplichtingen niet nakwam. De eurozone was gegijzeld door het gevaar van dramatische gevolgen bij een Grieks faillissement. Er was simpelweg geen andere optie.
Alle noodleningen en andere maatregelen die sindsdien genomen zijn moeten we dan ook niet zien als maatregelen om Griekenland te helpen maar veel eerder als maatregelen om tijd te kopen. De andere eurolanden waren in feite bezig reddingsboeien uit te werpen zodat ergens in de toekomst bij een, onvermijdelijk, Grieks faillissement die dramatische gevolgen veel minder ernstig zouden zijn.
Daarvoor moesten de banken in alle eurolanden zo snel mogelijk hun blootstelling aan Griekenland, maar ook Spanje en Italië, afbouwen. Aangezien er veel te weinig kopers waren, stapte de ECB erin. Via haar opkoopprogramma voor staatsobligaties, het SMP-programma, besteedde de centrale bank enkele honderden miljarden euro’s. Daarnaast zette de ECB haar leenloket voor banken wijd open. De eurozonebanken konden tot twee keer toe onbeperkt geld lenen met een looptijd van drie jaar.
Het gevolg van dit alles was dat bijna alle banken uit de eurozone tegenwoordig veel minder staatsobligaties van de zwakke eurolanden in hun boeken hebben. Zij hoeven ook geen liquiditeitsproblemen te vrezen, dankzij de onbeperkte en langlopende leningen van de ECB. Met grootschalige aankopen van de Italiaanse en de Spaanse staatsobligaties, zorgde de ECB er ook voor dat beleggers de indruk kregen dat die twee landen niet aan zichzelf overgelaten zullen zijn.
Dat heeft nu blijkbaar volgens Berlijn het gewenste effect bereikt. De eurozone heeft zoveel verdedigingswallen opgeworpen en hulptroepen klaarstaan dat de muntunie het punt heeft bereikt waar het laten vallen van Griekenland niet meer dramatische gevolgen zou hebben voor de rest van de eurozone. Anders gezegd: voor het eerst sinds het begin van de eurocrisis kan de eurozone het zich veroorloven ‘nee’ te zeggen tegen een nieuwe hulpaanvraag van Griekenland. Daardoor is de kans dat Griekenland uit de eurozone zal (moeten) stappen in de nabije toekomst groter dan ooit. Wat heel lang tot een oncontroleerbare chaos zou hebben geleid, leidt sinds kort slechts tot een beheersbare ramp. Het verschil is enorm. Een beheersbare ramp is ook erg en economisch schadelijk, maar niet fataal.
Is dit goed of slecht voor de euro? Op basis van de ontwikkeling van de koers van EUR/USD zou men zeggen dat het slecht is. Er is echter ook wat voor te zeggen dat beleggers simpelweg reageren op iets wat tot voor kort voor absurd werd gehouden, namelijk dat een land uit de euro zal (moeten) stappen. De eerste, logische, reactie is dan 'als Griekenland eruit moet, wie zegt dat er niet nog meer landen volgen'. De euro dumpen ligt dan voor de hand.
Maar men kan óók stellen dat met het vertrek van Griekenland hét gevaar voor het voortbestaan van de euro verdwijnt. Met alle instrumenten die zoals gezegd opgetuigd zijn om andere landen aan boord te houden, kan de conclusie net zo goed zijn dat de levensvatbaarheid van de euro in jaren niet zo hoog is geweest als nu. Zeker omdat de andere zwakke schakels, ik noem een Italië, nu weten dat als ze hun leven niet beteren, de rest van de eurolanden ook hen kan laten vallen. Reken er maar op dat ze dat niet willen. Binnen de kortste keren zouden de langetermijnrentes exploderen. Het kan best zo zijn dat een uittreden van Griekenland het begin kan zijn van de goede tijden voor het euro-project.
Edin Mujagic
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.