Weidegang of niet, laat zien waar je mee bezig bent

De discussie over fosfaatrechten maakte pijnlijk duidelijk dat zelfs binnen de melkveehouderij de sector niet op één lijn zit. Intensief versus extensief. Een andere gevoelig punt is weidegang, wat steeds vaker wordt gezien als license to produce. Maar weidegang is geen garantie voor kwaliteit. 'Laat zien waar je mee bezig bent, anders doe je het niet goed.' Wijnand Pon over weidegang en de melkveehouderij. 

De laatste paar jaar is weidegang steeds prominenter op de agenda komen te staan van verwerkers van melk, als ook die van de politiek. Er zijn zelfs doelstellingen aan verbonden. Zo rept het Convenant weidegang over de inzet van dit systeem op een zelfde percentage bedrijven als in 2012, waar Sharon Dijksma inzette op 80 procent van de koeien in de wei tegen 2020. Dit streven is door haar vervanger Martijn van Dam overgenomen. 

De Nederlandse Zuivel Organisatie (NZO) benoemt het onder meer als een belangrijke marketingtool, maar ook als een methode om de goedkeuring van de burger te behouden. Juist in Nederland is dit van belang doordat meer en meer mensen in de stad wonen en die in verkiezingen dus ook meer en meer te zeggen krijgen. Daar waar in Frankrijk en Duitsland boeren nog steeds een grote stem hebben. Op zich niets mis mee, zo deed Pon uit de doeken tijdens de persbijeenkomt 'Koepon zonder weidegang, het hoe en waarom', maar dit betekent niet dat op bedrijven zonder weidegang het dierwelzijn minder is of de kwaliteit van de melk minder goed uitpakt dan op de bedrijven die de melkkoeien buiten in de wei laten lopen. 

Koepon is een van de grotere bedrijven in Nederland. Kunt u iets over het bedrijf vertellen?
'In 1970 telde het bedrijf nog 180 koeien. Nu kunnen we 400 koeien houden. Iets wat mede tot stand gekomen is door het samenvoegen van diverse bedrijven. Naast het melkveebedrijf in Nederland hebben we ook bedrijven in Schotland, Polen en Oost-Duitsland. In Polen lopen met 1.200 dieren de meeste koeien. Dit bedrijf bevindt zich in het midden van Polen, aan beide kanten van de snelweg richting Warschau. Ik ben er trots op om boer te zijn. Normaal hebben we een kleine marge en nu hebben we helemaal geen marge. We zijn gek op koeien, gaan er met een zeer respectvolle manier mee om en zijn er trots op dat onze koeien gemiddeld een hoge leeftijd hebben. In Engeland komen we zelfs op een tweede plaats qua levensduur.'

Dierwelzijn staat hoog op de agenda, wat zijn andere belangrijke waardes binnen het bedrijf?
'Wij zijn in grote mate zelfvoorzienend. De Algemene maatregel van Bestuur (AmvB) grondgebondenheid levert geen problemen op. Met 250 hectare onder het bedrijf is er voldoende grond.  Van die grond wordt 205 hectare ingezet voor gras, 21 hectare voor tarwe en 24 hectare voor maïs. Van het areaal gras wordt 30 hectare ingezet voor natuur en landschapsbeheer. Door de koeien niet in de wei te laten lukt het om voldoende voer te winnen. Er hoeft geen voer aangekocht te worden. Brok wordt niet gebruikt, wel enkelvoudige voeders. Voor het eerst gaat er ook gras naar de drogerij om er brok van te maken, waarmee bijgedragen wordt aan de eiwitvoorziening. Tegelijk draagt het bij aan de kwaliteit van de melk. Waar het voer naar ruikt, smaakt de melk naar. Gemiddeld worden 360 tot 370 koeien gemolken, waarvan de melk sinds begin 2015 naar A-Ware gaat. Dit jaar hopen we 4,4 miljoen liter melk te leveren.' 

Er is meer dan genoeg grond om de koeien buiten te laten, waarom dan geen weidegang?
'Sinds 1998 gaan de melkgevende koeien niet meer de wei in. Wel lopen er bijvoorbeeld droge koeien buiten. Een bewuste keuze, mede vanwege het drie keer op een dag melken. Iets wat gebeurt vanwege de uiergezondheid. Daarbij bestaat de grond hier uit zware klei en trappen de dieren die makkelijk kapot. Ook houdt een kudde van meer dan 350 koeien in dat koeien op grote kavels moeten gaan weiden en dus grote afstanden af moeten leggen. Ze moeten hiervoor op enig moment door een dam, wat eveneens schade aanricht. Het is zoeken naar de manier van melkveehouden die het beste werkt. Zo zijn we bijvoorbeeld in Schotland een tijdje biologisch gaan boeren. Qua diergezondheid ging het goed, alleen de voederwinning was een probleem. Nu is het bedrijf weer gangbaar. Zonder weidegang kunnen we de dieren een hoge kwaliteit voer aanbieden en daardoor een hoge kwaliteit melk leveren. Ook een premie kan dit standpunt niet veranderen. Wat niet inhoudt dat er niet naar gekeken is. Daaruit bleek dat er zeker 4 cent extra per liter melk betaald moet worden om de kosten te dekken.'

Voor alle duidelijkheid, jullie zijn niet tegen weidegang, maar ook niet tegen intensieve bedrijven?
'Het dierwelzijn staat voorop. Wel is het zo dat bij voldoende grond onder het bedrijf je, je eigen voer kunt winnen en de mestafzet zelf kunt regelen. Dit moet je bij een intensief bedrijf- een bedrijf met weinig tot geen grond- allemaal regelen. Nu is het maar de vraag of het verstandig is. Positief wordt er gekeken naar de kringloopwijzer. Die beschermt de omgeving. Het is een goed handvat om te sturen op mineralen. Tegelijkertijd heeft het moderne tijdperk ook zijn intrede gedaan in de melkveehouderij. Het heeft gerealiseerd in een betere huisvesting van dieren. Wat een ontwikkeling is die zorgelijk is, is de kloof tussen landbouw en burger. Men kijkt anders tegen dieren aan. Door een menselijke bril, met meer sympathie als 30 jaar geleden. Toch weet de boer altijd nog het beste wat goed is voor de koe. Wat wel voor iedereen geldt, met of zonder weidegang, laat zien waar je mee bezig bent, anders doe je het niet goed.'

Welke gevaar ziet u in de discussie omtrent weidegang? 
'Een van de punten van zorg is, wat er na weidegang gaat komen. Met welke nieuwe eis komt de maatschappij en de politiek, wanneer ze tevreden zijn over de mate van weidegang? Een andere zorg is dat weidegang wettelijk geregeld gaat worden. Wettelijke verplichting zou een ramp zijn en daarmee isoleert Nederland zich enorm van de markt. Dit omdat gewone melk te duur wordt. Goed is ook om te weten dat er dan wel geen cijfers zijn over het percentage weidegang in de wereld, maar bijvoorbeeld in de VS ruim 90 procent van de koeien niet in de wei komt. Ook een kraal is geen weidegang. Uiteindelijk is er ook nog de kwestie van een groeiende wereldbevolking. Neem nu China. Daar komen steeds meer grote bedrijven. Wij hebben een K.I. onderdeel in China en zien van dichtbij wat er speelt. Er komen meer grote bedrijven, maar tegelijk verdwijnen de kleine bedrijven. Daarbij is China een enorm groot land, met heel veel verschillende regio's. Per definitie komt er steeds minder melk. Weidegang speelt in op emotie, maar kan de wereld niet voeden. Melkveehouders waarbij het past kunnen het gebruiken, maar het moet geen eis worden.'  

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.