Het rommelde al weken in de melkveehouderij. Aanleiding was de tweede mestprognose van CBS, die onthulde dat melkveehouders door het mestplafond van 84,9 miljoen kilogram heen zijn gebroken. Donderdag 2 juli werd duidelijk welke schade het heeft aangericht: staatssecretaris Sharon Dijksma introduceerde fosfaatrechten. Een analyse van Boerenbusiness geeft antwoord op de vraag waarom deze rechten bij veel melkveehouders kwaad bloed zetten.
Waar is het misgegaan? Het klinkt als een dramatische vraag, maar is de invoering van fosfaatrechten dat ook niet? Kijk maar eens naar dit voorbeeld. Pietje heeft 40 koeien en wil graag doorgroeien naar 60 dieren. Een plus van 50 procent. Hij doet dit om zijn twee zonen een toekomstbestendig bedrijf na te laten.
In het verleden was hier melkquotum voor nodig. In de hoogtijdagen van het melkquotum een dure aangelegenheid. Per 1 april 2015 hoeft een melkveehouder geen melkquotum meer aan te schaffen. Voor een buitenstaander: dit zijn rechten die je het toestemming gaven om melk te produceren. Had je ze niet, dan moest er geld betaald worden aan Brussel: de superheffing.
Nu de situatie zoals deze er per 1 januari 2016 uitziet. Pietje heeft voor deze groei grond of mestafzet nodig. De gemiddelde grondprijs lag over 2014 op 55.000 euro per hectare, zo berekende het LEI. Afhankelijk van de extra koeien, moet er dus grond worden aangekocht om de mest te verantwoorden. Of Pietje kiest ervoor om mest te verwerken. Dit kostte -afhankelijk van de overeenkomst - op 2 juli zo'n 1,65 tot 1,73 euro per kg fosfaat, exclusief btw en staffel en administratiekosten.
In het verleden stond grond gelijk aan winst, maar door de huidige hoge grondprijzen blijft die winst beperkt. En is het maar de vraag of de zonen het binnen een redelijk aantal jaren terugverdienen. Bij de mestverwerking is rundveemest niet echt in trek door de gehaltes. Het houdt in dat die mest naar akkerbouwers moet gaan en de mest van varkensbedrijven moet worden verwerkt. Maar er is geen hogere wiskunde voor nodig om na te gaan dat de kosten stijgen.
Is dat geregeld, dan moet Pietje ervoor zorgen dat de koeien naar buiten gaan. Dijksma wil tegen 2020 immers 80 procent van de koeien in de wei hebben. Iets wat ze waarschijnlijk niet zonder reden zegt. Nu komen daar de fosfaatrechten bij. Wil je uitbreiden, dan is het zaak dat koeien efficienter gaan eten en minder fosfaat uitscheiden. Of je moet rechten bijkopen, zoals de varkenshouders doen. Nee dat zijn dierrechten, geen fosfaatrechten. Die mogen niet gebruikt worden door melkveehouders.
Kort gezegd: de kosten om meer te mogen melken nemen flink toe. Nu is de vraag of Nederland, die nota bene vroeg om het einde van het melkquotum, niet beter af was met het melkquotum. 'Van ongebreidelde, onvoorwaardelijke groei kan geen sprake zijn', zo schrijft Dijksma aan de Tweede Kamer. Met fosfaatrechten, ook dierrechten en melkrechten zijn serieus overwogen, maakt ze deze woorden waar.
Maar waar ging het zo mis dat zelfs LTO deze beslissing toejuicht? Dit antwoord is van toepassing op de complete veehouderij. Nederland heeft een groot probleem en dat is mest. Door de beperkte omvang van Nederland wordt er in verhouding veel te veel mest geproduceerd, bestaande uit stikstof en fosfaat. Met name die hoge fosfaatproductie heeft een negatief effect op grondwater en daar kijkt de Europese Commissie naar.
De melkveehouderij was door het melkquotum voorheen aan handen en voeten gebonden, maar maakt wel gebruik van een derogatie voor mest. Een Europese ontheffing die het melkveehouders toestaat meer mest op grond uit te rijden. Zonder die derogatie was het mestoverschot nog veel groter en juist die kwam eind 2013 in gevaar, Toch slaagde Dijksma er in om in 2014 nog een keer derogatie te krijgen, maar het was kantje boord. Wat ook blijkt uit de aanvullende eisen.
Nederland kent dan ook een fosfaatplafond van 172,9 miljoen kg fosfaat, gelijk aan 2002. Daarop stelde de overheid en de melksector via NZO (zuivelindustrie) en LTO (melkveehouders) een plafond vast van 84,9 miljoen kg voor de melkveehouderij. Krijgt het CBS gelijk dan produceerden melkveehouders een overschot van 1,2 miljoen ton. Een direct gevaar voor de derogatie, want sinds 2006 heeft de Europese Commissie als voorwaarde voor derogatie neergezet dat de fosfaatproductie niet boven het niveau van 2002 mag uitkomen. Juist nu Dijksma aan de slag gaat met een zesde nitraatrichtlijn.
Verliest Nederland de derogatie, dan kost dat de sector naar schatting 100 miljoen euro per jaar. Iets wat Dijksma koste wat kost wil voorkomen en dit heeft ze elke keer, bij elke bijeenkomst benadrukt. Nu heeft de sector echter de goodwill van de staatssecretaris verloren. 'De recente cijfers van het CBS over de voorlopige fosfaatproductie in het jaar 2014 laten echter zien dat de door de zuivelketen aangekondigde maatregelen onvoldoende effectief zijn gebleken.'
Het is een zeer lastig pakket, want juist de zuivelsector heeft in het verleden bewezen goed te zijn voor de economie. Maar de problemen groeien echt uit de klauwen wanneer Nederland de derogatie verliest.
Toch zijn ook hier kritische noten op zijn plaats. Want iedereen wist dat melkveehouders de kansen gingen grijpen die het quotumeinde bood. Ook was al veel langer bekend dat mest voor problemen gingen zorgen in Nederland. Waarom wordt alles dan op het laatste moment besloten? Pietje uit het voorbeeld maakte zijn plannen vijf jaar geleden met een terugverdienmodel van 30 jaar. Normaal voor een ondernemer, maar het ad hoc beleid van de politiek is een drama voor gemotiveerde melkveehouders.
Wat gaan deze ondernemers nu doen? De financiering is rond, de stal staat er en de rente is bepaald. Hoe gaan ze die betalen? En de peildatum wordt dan wel 2 juli 2015, maar daar hebben degene die nu een stal aan het bouwen zijn niets aan. Had het beleid niet acht jaar geleden gemaakt kunnen worden of direct toen Nederland vroeg om afschaffing van het melkquotum? Nu is de vraag aan de banken of ze geduld willen hebben met de sector, rekening houdend met het politieke klimaat in Nederland en het drama van de Russische handelsboycot.
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
Dit is een reactie op dit artikel:
[url=http://www.boerenbusiness.nl/melkmarkt/artikel/10864562/Waarom-fosfaatrechten-kwaad-bloed-zet-bij-boer]Waarom fosfaatrechten kwaad bloed zet bij boer[/url]
Een sector die bijdraagt aan de handelsbalans van ons land wordt door, kortzichtige geld komt uit de muur denkers, op slot gezet. Dit terwijl de wereld schreeuwt om fosfaat. Gewoon mest verwerken en doorgaan met groei. Ik snap niet dat LTO en NAJK achter dit besluit staan. Zijn zij ambtenaren die regeringsbesluiten uitdragen of zijn zij belangenbehartigers van ondernemers die aan de bak willen en hiervoor contributie betalen. En o ja de samenleving en draagvlak, wat betaalt de samenleving eigenlijk hiervoor, wie onderhoudt ons groene landschap gratis, kom op zeg, durf eens niet het liefste jongentje van de klas te zij en doe aan echte belan genbehartiging al is het maar voor de economie van ons land, als je dan toch wil gaan voor het hoogste goed!
heel goed punt akkerbouwer!!
Ik heb ook weer al berichten gelezen dat in de europese commissie alweer gepleit wordt voor maatregelen om de melkcrisis op te vangen.