Blijkt melkbubbel bestand tegen overvloed melk?

In de grondmarkt was lange tijd sprake van een grondbubbel. Akkerbouwers waren hier de bron van, maar in de tussentijd ontstond er ook een melkbubbel. Boerenbusiness onderzoekt hoeveel deze melkbubbel nog kan hebben voor hij uit elkaar spat, als dat al gebeurt.

De FAO geeft aan dat de vraag naar zuivel de komende jaren gestaag blijft toenemen. Het was koren op de molen van zuivelanalisten, verwerkers en belangenbehartigers. Juist deze stelling vormde de buitenkant van de melkbubbel. 

Die bubbel liep gestaag vol toen Rusland besloot om grote volumes kaas te gaan importeren, China profiteerde van sterke economische groei, een melaminecrisis de Chinese vraag een flinke zet gaf en Europa nog niet de kans kreeg om de potentie die er was te benutten. Melkprijzen stegen onder invloed van deze factoren over 2013 naar nieuwe hoogtepunten.

Het blijkt een melkprijs te zijn die vooral als een prettig cadeau beschouwd moet worden, want bijna twee jaar later kan worden gesteld dat een dergelijke hoge prijs op de lange termijn niet houdbaar is. Het wordt nog eens onderstreept doordat het noordelijk halfrond twee uitstekende groeiseizoenen achter de rug heeft, Europa het melkquotum heeft opgeheven en de extreme uitschieters in vraag ingegeven door Rusland en China verdwenen zijn. Hierdoor zette de melkprijs in rap tempo koers naar beneden.        

In korte tijd sloeg de balans om naar de verkeerde kant. In 2014 bleek het evenwicht relatief goed tot Rusland de grens sloot. Het aanbod bewees in 2015 veel groter te zijn dan de vraag. Wanneer het marktmechanisme zijn werk had gedaan was een lagere melkprijs voldoende geweest om een rem te zetten op de groei. Hier gaat echter iets fout, waardoor nog steeds gesproken kan worden van een melkbubbel.

Zo werkt de euforie over de prijzen van 2013 nog door in de sector. Uitbreidingen die toen in gang gezet zijn worden nu pas realiteit. Ook heeft de sector geproefd van de hogere prijzen en zetten zuivelaars in op het behoud van marktaandeel in een markt waar de concurrentie groeit. Ten slotte kunnen Europese melkveehouders voor het eerst in ruim 30 jaar hun gang gaan. Zelfs in landen waar het melkquotum niet knelt was het reden om flink uit te breiden. 

Terecht klinkt vanuit meerdere hoeken dat het Nieuw-Zeeland is die moet gaan remmen in de aanvoer om de markt een kans te geven om zich te herstellen. Vergelijk Europa met pinken die voor het eerst buiten komen. Die zijn zo blij dat ze blind zijn voor alles. Of het nu om een sloot, prikkeldraad of iets anders gaat. 

Landbouwcommissaris Phil Hogan rest nu de schone taak om te helpen de rust onder de Europese melkveehouders te herstellen, terwijl de Fransen met een belofte van een melkprijsverhoging van 4 cent olie op het vuur gegooid hebben. Zie wat er in België en Frankrijk gebeurt. Eigendommen van andere worden vernield om duidelijk te maken dat de agrarische ondernemers boos zijn.  

Maar wat gebeurt er ondertussen in Nieuw-Zeeland. Het land op het zuidelijk halfrond wat in september het stokje in de melkaanvoer overneemt van het noordelijk halfrond. Daar roept de Fonterra topman Theo Spierings dat remmen in de melkaanvoer gelijk staat aan het schieten van een kogel in eigen voet. Hij is bang dat de ruimte die Fonterra dan biedt op de markt door andere ingevuld wordt.

'Ik zou nooit een negatieve houding aannemen en waarde vernietigen, doordat in de donkere tijden de ondernemers die een plan hebben en vooruit gaan het meest succesvol zijn.' Kan dit worden opgevat als een signaal dat Fonterra in de eerste week van augustus de melkprijs laat staan op 5,25 NZ-dollar of hebben analisten gelijk met een inzet van 3,75 NZ-dollar. Een verschil van 1,50 NZ-dollar. Let op de kostprijs in Nieuw-Zeeland ligt rond de 5,70 NZ-dollar. 

Waterrechten, regelgeving rondom milieu, een hoge vleesprijs en een enkel bedrijf wat al geen geld meer krijgt van de bank. Het zijn allemaal signalen die wijzen op een daling van de melkaanvoer. Het belangrijkste is echter de grondprijs. Zolang die blijft staan houden de melkveehouders stand, anders krijg je taferelen gelijk aan die in Denemarken. 

Waar draait het nu om? Het ziet er naar uit dat de wereldmarkt voor zuivel worstelt met zichzelf. Spelers op deze markt doen bijna alles om hun marktaandeel veilig te stellen. Hierbij helpt de marktbubbel, want het geeft melkveehouders zicht op een goede toekomst. De sterkste kaarten heeft de VS die terug kan vallen op een groeiende binnenlandse vraag en daardoor minder kwetsbaar is of meer reserves heeft. Europa heeft een grote binnenlandse vraag, maar die laat geen groei zien. Nieuw-Zeeland en Europa vormen daarmee de belangrijkste actoren op de markt. Zij bepalen of we een melkbubbel houden of dat een melkcrisis een voldongen feit is.  

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.