Ulf Wittrock / Shutterstock.com

Opinie Jaap Haanstra

Supermarkten bepalen ons inkomen niet

29 Januari 2020 - Jaap Haanstra - 17 reacties

Steeds vaker hoor en lees ik dat het de schuld van de supermarkten is dat onze inkomens te laag zijn. Scherpe inkoop, machtsconcentratie en monopolisten zijn veel gehoorde argumenten. Maar is dat ook zo?

Dat we leven in een land waar de kostprijs hoog ligt, is een waarheid als een koe. De kosten van grond en arbeid zijn hoog, evenals de teelt- en productiekosten. Gelukkig is onze productie hoog en van een uitstekende kwaliteit. Samen met een efficiënte verwerkende industrie en een uitmuntende infrastructuur, resulteert dit erin dat een groot deel van onze producten kan worden geëxporteerd. Wat wij als Nederland produceren, is zeer gewild in grote delen van de wereld. Zonder export is er geen Nederlandse landbouw in de huidige vorm, zoals wij die kennen.

Ongelofelijke prestatie
Onwaarschijnlijke exportcijfers op het gebied van zuivel, groenten, bloemen, aardappelen, uien (meer dan 90%) en tal van andere producten. Een ongelofelijke prestatie. Zeker als je beseft dat de sector de laagste milieufootprint ter wereld heeft. Het is niet de lokale markt die ons inkomen vormt, maar juist de mate van export in combinatie met het marktaanbod.

Al een relatief kleine verlaging van aanbod, bijvoorbeeld door het weer, leidt tot een aanzienlijke prijsverhoging. Ook de supermarkten hebben bij hun inkoop te maken met het spel van vraag en aanbod. En ja, ze hebben een sterke onderhandelingspositie door hun omvang en beperkte aantal. Maar het gaat veel te ver om te stellen dat de supermarkten alleen verantwoordelijk zijn voor de benarde situatie van veel boeren. Al kan dat natuurlijk individueel anders liggen.

In markt verdiepen
Ik constateer, en ik begrijp dat ik het hard stel, dat velen zich eerst maar eens in markten moeten verdiepen. Ook hoe prijzen tot stand komen door marktwerking, voordat je iedereen en alles de schuld geeft. Verdiep je hoe productstromen lopen. Wat en waar en hoeveel wordt er geproduceerd en wat doet dat met de prijs? Local-for-local is per definitie slecht voor de Nederlandse boer en tuinder. Als je daar geen kennis van hebt, kan je ook niet met de goede oplossingen komen.

Mijn voorganger Aike Maarsingh zei ooit ‘als er markt is voor 100 fietsen moet je er niet meer dan 99 maken.’ Politici doen er goed aan deze marktanalyse tot zich te nemen en zo inzicht te krijgen hoe de land- en tuinbouw werkelijk werkt. En deze kennis te gebruiken als zij weer over maatregelen spreken en deze ook willen opleggen.

Spoedcursus landbouw
Ook eurocommissaris Frans Timmermans is aan te raden een spoedcursus landbouw te nemen. Zijn immense Green Deal is een hervorming van de Europese landbouw en gaat gepaard met enorm veel maatregelen en kosten. En afgezien van de vraag wie dat allemaal gaat betalen, wat betekent het voor de concurrentiepositie van de Europese boer op de wereldmarkt? Het kan toch niet zo zijn dat straks landbouwproducten de EU binnenstromen die zijn geteeld op een voor ons niet geaccepteerde wijze en/of zijn behandeld met middelen die bij ons niet mogen worden gebruikt? Tenzij er natuurlijk een verborgen agenda is die wij niet kunnen ontrafelen.

Wat te doen als boeren? We kunnen proberen de hoeveelheid te regelen. Maar is het waarschijnlijk dat boeren dat met elkaar kunnen en willen? Wie springen er nog harder uit de kruiwagen dan kikkers? Nou, dat zijn boeren. Trouwens, het is nog maar zeer de vraag of ons die ruimte, ondanks kleine toezeggingen, werkelijk wordt gegund.

Een gelijk speelveld
Een andere mogelijkheid is weer terug naar een Europees beleid met gereguleerde markten. Dat wil zeggen: het volume reguleren samen met minimumprijzen en grensbescherming. En ja, hoe waarschijnlijk is dat? Als ze in Brussel toch majeure maatregelen nemen die alle boeren in de EU aangaan, is het wellicht de enige optie. Zeker als er in andere werelddelen op een andere wijze wordt geproduceerd dan hier. Het minimale waar we recht op hebben is toch wel een gelijk speelveld.

Jaap Haanstra

Jaap Haanstra is akkerbouwer in Luttelgeest en voorzitter van Stichting AgriFacts. Daarnaast heeft hij zich de afgelopen 30 jaar ingezet voor diverse landbouworganisaties. Haanstra schrijft zijn columns op persoonlijke titel.
Reacties
17 reacties
Kees 29 Januari 2020
Dit is een reactie op het Boerenbusiness artikel:
[url=http://www.boerenbusiness.nl/column/10885702/supermarkten-bepalen-ons-inkomen-niet]Supermarkten bepalen ons inkomen niet[/url]
Mooi verwoord Jaap!
Frosty 29 Januari 2020
dit gelijk speelveld is ons nog nooit gegund en zal het ook nooit worden, tenzij er een WWO III uitbreekt.
landbouw is de underdog van de industrie.
de niet gekende duistere agenda van de groenen( die reeds fel rood kleuren) is gewoon de "extinction for men".
griezelig waar, fel onderkent.
Timmermans is een rot....( ...niet weiller).
Abonnee
Eenvoudig landman 29 Januari 2020
Als industrie en grootwinkelbedrijven de markt bepalen hebbelijkheden geen kostprijs
Wim 29 Januari 2020
Misschien is de prijs geen haalbare kaart, maar kan er met betalen wel iets veranderen, als ik aan de kassa sta mag ik ook niet zonder betalen de deur uit. Zo zou het ook moeten zijn in de agrarische sector, geld binnen de dag na afleveren.
Jan Veltkamp 29 Januari 2020
Ik heb toch 1 bedenking tegen het artikel zoals hier boven geschreven. Water is een houdbaar artikel en er is meer dan genoeg van. Toch wordt het water in de winkel duurder verkocht dan de melk. Dat heeft dus niks met vraag en aanbod te maken maar alles met marketing. Dat de fabrikanten efficiënt produceren ben ik helemaal eens met Jaap maar de verkopers van de boeren producten zijn geen match voor de inkopers van de supermarkten. Daar ligt het probleem. De verwerkers van de boeren produkten verkopen het niet duur genoeg.
yep 29 Januari 2020
in mijn ogen slaat jaap haanstra hiermee de plank wederom mis en zie ik hier ook het probleem LTO terug.
We produceren niet teveel, ik zie nergens een berg vlees, melk of eieren gestort worden, dus dat is het probleem niet. Wat wel het probleem is dat het eisen pakket wat aan de Nederlandse boer gesteld wordt op geen enkele wijze wordt beloond. We maken een product wat met hoge eisen gemaakt wordt, maar welke de supermarkt toch gemakkelijk uitwisselt met buitenlandse producten als het hun uitkomt. Daardoor kun je geen meerprijs krijgen.
Als LTO aan de onderhandelingstafel zit of er 10 of 20 % gereduceerd moet worden van iets, kan hierover gepraat worden als dan ook de opbrengstprijs met 10 of 20 % stijgt en anders weg lopen bij de tafel. En die stelligheid mis ik volledig in de afgelopen 30 jaar bij organisaties als LTO, wel praten en een tussenweg zoeken, maar daardoor steeds verder in de afgrond raken.
hans 29 Januari 2020
Jan, heb je wel eens "melk" uit een pak geproefd?

Omdat de fabrieken melk zo vernielen (om de boer een goede prijs voor echte melk te kunnen betalen), ben je inderdaad wel gek om voor zo'n aftreksel nog meer dan voor schoon water te betalen.
Piet Jansen 29 Januari 2020
1)Het is natuurlijk een complex verhaal. Boeren zijn zelf ook debet aan de lage prijs. De afgelopen decennia zijn boeren bereid geweest om hard te werken voor (relatief) weinig inkomen. 2) We hebben ook te veel afhankelijkheid gecreëerd. Als de prijzen voor onze producten stijgen, stijgen de kosten ook! 3) Maar ook de supermarkten hebben een rol in de lage prijzen. Supermarkten zijn beursgenoteerd(op een paar na, maar die houden de beursgenoteerde weer in de gate). En beursgenoteerde bedrijven hebben aandeelhouder die op hun beurt elke dag weer roepen: WIJ WILLEN MEER WINST!! 4) En er is gewoon van alles erg veel. Boeren produceren tegen de klippen op.
Abonnee
Ook een boerin 29 Januari 2020
Ik ben bang dat Frans Timmermans inmiddels al zo hard aan de weg heeft getimmerd met zijn Green deal dat velen hierin mee zullen gaan in Brussel. En dat we dat beleid de komende jaren maar weer op onze bedrijven moeten verwerken. Minder regels, zei Frans jaren geleden. Wie gaat deze man stoppen? Verloochent zijn eigen landgenoten.
arie 29 Januari 2020
Ik ben het deels met je eens,maar ik denk wel,dat een gedeelte van de winst op zuivel,en andere agr.producten bijdragen aan het stunten met de prijzen op andere produkten,waarmee de klanten gelokt worden.
je kan mij niet wijsmaken dat de kosten van een kg.aardappelen zoveel scheelt met wat een boer beurt voordat hij in de winkel licht.
blind 29 Januari 2020
loop eens door de supermarkt. en sla de groente en fruit afdeling en de zuivel plus vlees over. want die afdelingen kan nog een beetje bepaalt worden door een grote supermarktketen. wat er voor de rest nog ligt is pasta, afbakbrood, conserven blikken, voer voor huisdeuren, koekjes, chips, diepvries groeten en fruit ook pizza’s. ik vergeet nog wel het een en het ander. allemaal van de boer. en het meesten van buiten Nederland.
Abonnee
dirk 30 Januari 2020
titel klopt ,we bepalen zelf ons inkomen , door veel aan te bieden is de prijs navenant
akkerbouwers kunnen wat doen door de POConsumptieaardappelen een kans te geven .dit intiatief van de NAV en VTA verdient op zijn minst een kans .de instap kosten €100 kunnen het probleem niet zijn .
Ik ga Jaap morgen Lid maken
Leo 1 Februari 2020
Verschil tussen prijzen in de supermarkt en wat de boer krijgt zit vooral in het feit dat er ontzettend veel van weggegooid moet worden. Het gaat dan over verse waar, aardappelen, groenten, fruit, zuivel, vlees. Bewerkte producten zijn lang houdbaar en daardoor ook relatief goedkoop. Iedere supermarkt gooit dagelijks enorme hoeveelheden verse waar weg, datgene wat verkocht wordt moet dit verlies goedmaken, simpel toch.
Leo 1 Februari 2020
Denk overigens ook dat de prijs bij de boer niets met de prijs in de supermarkt te maken heeft. Als grondstoffenproducent hebben wij weinig tot niks met de grootgrutter en/of eindgebruiker. De boeren die rechtstreeks aan supermarktketens verkopen, beuren prijzen die zich in het spectrum bevinden, waar de rest ook uit put.
zomer 2 Februari 2020
Eigenlijk moeten de supermarkten verplicht worden EERST het Nederlands product in de schappen te leggen. Hebben wij het product niet dan komt het buitenland om de hoek kijken. Wat betreft Europese
afspraken grrr… Jaren hebben de Oekrainers gesteggeld met het invoeren van kip( gewoon stukje bot aan de filet laten en dan valt het onder overig) Na aandringen van de sector is er een nieuwe afspraak: ipv 20 ton mogen ze nu 70 ton vlees invoeren. Nou daar is de sector niet bij gebaat. In sommige gevallen is het ook niet eerlijk als het in het buiteland gemest is (volgens die regels) Hier verwerkt wordt en een Nederlandse sticker krijg. Nee er zijn heel veel dingen die niet kloppen!!
José M. 7 Februari 2020
Wie de macht heeft, verdient het geld. Dat hebben boeren niet, als grondstof producent, versnippert en merkloos. Zij verdienen goed als de vraag groter is dan het aanbod, als er noodsituaties zijn: de één zijn dood is andermans brood. Boeren hebben alles uit handen gegeven, zelfs bij hun coöperatie FrieslandCampina. Scherp gezegd zijn boeren minkukels. Jammer. dit leidt tot GGZ-patiënten en gewelddadig gedrag door onmacht.
hans 7 Februari 2020
Nee José, de boeren hebben de macht niet weggegeven, die is hen op slinkse manier totaal ontnomen.

Via achterlijke "mededingingswetten", via ononderbouwde omgevingswetten, via wettelijk toegestane oneerlijke buitenlandse concurrentie, via binnen Nederland ongelijke beastingsfaciliteiten, enz, enz.

Het is niet "Wie de macht heeft, verdient het geld", maar wie het geld heeft, heeft de macht.
U kunt niet meer reageren.

Meld je aan voor onze nieuwsbrief

Schrijf je in en ontvang elke dag het laatste nieuws in je inbox

Bel met onze klantenservice 0320 - 269 528

of mail naar support@boerenbusiness.nl

wil je ons volgen?

Ontvang onze gratis Nieuwsbrief

Elke dag actuele marktinformatie in je inbox

Aanmelden