Biologisch boeren is geen laatste strohalm

De gehele biologische sector bevindt zich momenteel in gunstig vaarwater. De vraag overstijgt het aanbod en dat biedt kansen voor producenten. In magere tijden voor de conventionele landbouw lonkt het fors hogere rendement. Ondernemers moeten biologisch echter niet als gouden ei of laatste strohalm zien, zo waarschuwt Jan van Beekhuizen, Sectormanager Veehouderij bij Rabobank.

In bijna alle agrarische takken van sport wordt door een groeiende groep ondernemers nagedacht over omschakeling van conventioneel naar biologisch boeren. Met name binnen de akkerbouw, melkveehouderij, varkenshouderij en geitenhouderij is dat het geval. De vraag overstijgt het aanbod, waardoor het rendement momenteel zeer gunstig is. De groeipotentie is echter beperkt. Rabobank ontvangt daarom niet iedere bioboer in spé met open armen. Voorzichtigheid is geboden.

De biologische sector profiteert van haar positie als nichemarkt binnen de landbouw. Wanneer de sector sterke groei meemaakt, werkt dit dan direct negatief?
‘Dit is inderdaad een gevaar voor de sector. Kijk bijvoorbeeld naar de melkveehouderij. Dit jaar schakelen ongeveer 50 melkveebedrijven om naar biologisch. Op een totaal van 360 bedrijven in Nederland is dat substantieel. Voor de varkenshouderij geldt hetzelfde. Daar groeit het aandeel biologisch met 7 procent, terwijl de vleesconsumptie niet evenredig toeneemt. Wordt daar geen rekening mee gehouden, dan ontstaat snel overaanbod.’

Is de investeringsbereidheid van Rabobank in biologische bedrijven groter dan voor conventionele collega’s of is voorzichtigheid geboden?
‘Bij omschakeling kies je voor een nieuw concept. Een ondernemer moet goed nadenken over waarom hij omschakelt en wat het perspectief is voor zijn bedrijf en de markt. Het is vooral geen redmiddel voor ondernemingen die het nu financieel niet kunnen bolwerken. Een diepgeworteld plan is vereist. Geen laatste strohalm om je aan vast te klampen. Het investeringsniveau verschilt per bedrijf. Zo kan een bedrijf met varkens binnen zes maanden omschakelen. Een akkerbouwer of melkveehouder heeft minimaal twee jaar nodig om zijn grond om te schakelen. Stallen moeten worden aangepast en bij varkenshouderijbedrijven is wellicht grond nodig voor het vee.’

Schakelen de meeste bedrijven momenteel om vanwege het financieel argument of zit daar meer achter?
‘Moeilijke tijden voor melkveehouders en varkenshouders zorgen er inderdaad voor dat veel gekeken wordt naar de hogere productprijzen bij biologisch. Echter, we zien ook dat het een strategisch besluit is. Niet iedereen wil blijven groeien maar bijvoorbeeld meer rendement op eenzelfde schaal behalen. Daar is vakmanschap voor vereist en de juiste mindset. We zien dat een biologisch bedrijf in omvang groeit. Gemiddeld produceert een biologisch melkveebedrijf nu 4,5 ton melk per jaar. Dat komt steeds dichter in de buurt van een gangbaar bedrijf met 6,5 ton melkproductie per jaar. In het verleden hebben we ook een daling in het aantal biologische melkveehouders gezien. Dat heeft onder andere te maken met het gevoel van de ondernemer bij zijn bedrijfsvoering. Zij menen bijvoorbeeld dat er teveel regels zijn bij biologisch produceren. Iemand die overtuigt is ziet dat als vanzelfsprekend.’

Biologische bedrijven krijgen soms een voorkeurspositie in bijvoorbeeld het aanbod van pachtgrond. Zal dit toe- of juist afnemen?
‘De overheid heeft bij het uitgeven van pachtgronden als doel de bodem niet te laten verslechteren als gevolg van de bedrijfsvoering met bijvoorbeeld veel intensieve teelten. De biologische landbouw is gewend heel zuinig met hun grond om te gaan. Wellicht dat daar de voorkeur vandaan komt. Juist een biologische boer heeft veel aan langdurig bezit van de grond. Met het huidige prijsniveau van de grond – bijvoorbeeld in Flevoland – kun je je echter ook afvragen hoe vast je aan duur aangekochte grond wil zitten.’

Conventioneel en biologisch boeren groeit naar elkaar toe wordt vaak gezegd. Is dat een bedreiging of een kans voor beide bedrijfstypes?
‘Het is inderdaad zo dat de twee sectoren naar elkaar toe groeien. Kijk bijvoorbeeld naar de kritische houding tegenover het gebruik van antibiotica. Biologische bedrijven hebben hier ervaring mee. Hetzelfde geldt voor weidegang. De akkerbouw merkt steeds meer van de kritischer wordende houding tegenover gewasbeschermingsmiddelen. De conventionele landbouw kan leren van biologisch. Voor die laatste groep is het echter een risico, omdat zij onderscheidend moeten zijn. Bijvoorbeeld op het vlak van dierwelzijn.’

Bedrijven die nu omschakelen verwachten een verdere groei van de branche. Hoe ziet de toekomst er volgens Rabobank uit?
‘De groeimogelijkheden verschillen per sector. De akkerbouw en vollegrondsgroenteteelt heeft zijn export goed voor elkaar. Binnen de veehouderij is dat nog niet het geval. We kennen de weg naar alle gebieden in de wereld. Die moeten we met onze biologische producten gaan bewandelen. Van de Nederlandse consument moet de landbouw het niet hebben. Die geeft te weinig uit aan biologische producten. In het consumentengedrag zie je dat terug. De grote boodschappen moeten zo goedkoop mogelijk zijn. Bij extraatjes die tussendoor worden gekocht mag dat best flink meer zijn. Daar redden we het echter niet mee. In het buitenland is de betalingsbereidheid voor biologische producten hoger. Jaarlijks groeit de consumptie met 10 procent. Dat lijkt veel, maar over de gehele linie is slechts 3 procent van alle producten biologisch. De groei is relatief. De biologische varkens- en melkveehouderij groeien momenteel sterk. Bij de varkenshouderij zo’n 7 procent. Wordt dat meer, dan kan de markt dit misschien niet aan. Een dergelijke situatie hebben we binnen de pluimveesector al gezien. Wie erover denkt om volgend jaar om te schakelen moet zich goed realiseren hoeveel groei de markt nog aan kan.’

Biologische bedrijven in heel Nederland openen op 18 en 19 juni hun deuren voor het publiek onder de noemer ‘Lekker naar de Boer’. Dit is een initiatief van de biologische belangenbehartiger Bionext met ondersteuning van onder andere de Europese Unie en de Rabobank.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.