Boerenbusiness analyse
Wordt Polen de nieuwe aardappelbakermat?
Het areaal aardappelen is in Europa bijna nergens zo sterk afgenomen als in Polen. Desondanks staat de teelt er sterk in de schoenen en doen aardappelverwerkers goede zaken. Vooral de fritesproductie blijft stijgen. Hiermee behoudt Polen zijn status als aardappelbakermat voor Centraal- en Oost-Europa. Maar, alles valt of staat met de export naar Rusland.
Polen is historisch gezien een zeer belangrijk aardappelland geweest. De groente staat er stevig op nummer één. Echter, het areaal is in twintig jaar tijd gedaald van 1,8 miljoen naar 267.000 hectare. Ten opzichte van het vorige seizoen daalt het areaal dit jaar met 67.000 hectare, van 337.000 tot 267.000 hectare. In zes jaar tijd is de Poolse aardappelteelt daarmee gehalveerd. Dit jaar wordt het totale geoogstte volume op 6,6 miljoen ton geschat. Statistiekbureau Eurostat schat dit zelfs nog lager in, op 6,3 miljoen ton.
Deze enorme areaaldaling betekent niet een desinteresse in de teelt. De oorzaak ligt ergens anders. In rap tempo heeft het land de aardappelteelt geprofessionaliseerd. Niet in de laatste plaats met behulp van kennis en kunde uit Nederland en soms stevige subsidies.
Tot twintig jaar geleden teelde bijna iedere Poolse agrariër enkele hectare aardappelen, bestemd voor eigen consumptie, veevoer of de productie van wodka. Inmiddels is dat verleden tijd. Ook de Poolse zetmeelindustrie is flink afgenomen, omdat deze niet langer door de overheid wordt ondersteund. Echter, voor de toekomst wordt hier weer groei verwacht. Ondanks het sterk dalende areaal is de productie vrijwel gelijk gebleven. In totaal zo’n 10 miljoen ton. De opbrengsten per hectare zijn flink verhoogd en de teelt is verbeterd. Polen is namelijk een aardappelland bij uitstek, waar met een goede kostprijs kan worden geteeld. De teeltverbeteringen worden doorgezet, waardoor het areaal de komende jaren naar verwachting verder zal dalen. Dit heeft ook als oorzaak de verder afnemende non-food aardappelproductie.
De focus in het land ligt steeds meer op de verwerkende industrie en dan met name die van frites. Vooral Rusland en de Oekraïne zijn grote afnemers van hun bevroren aardappelproducten. Van de totale export, die afgelopen seizoen 165.000 ton bedroeg, neemt Rusland 40 procent voor zijn rekening en Oekraïne 7 tot 8 procent. Echter, dankzij de huidige politieke ontwikkelingen staat deze relatie onder druk. De export is hierdoor ingezakt, maar de Polen weten hun product via een omweg nog wel in Oost-Europa te slijten.
Alle signalen wijzen erop dat Polen zich verder zal ontwikkelen als aardappelverwerker. Fastfoodketens als McDonalds hebben nog steeds flinke uitbreidingsmogelijkheden in Oost-Europa. Afgelopen jaar viel de groei van de horeca echter tegen. Naar schatting produceerde het land afgelopen seizoen 210.000 ton bevroren frites en 78.000 ton aardappelpartjes. Een groei in frites van bijna 50.000 ton in vier jaar tijd. Daarnaast importeert het ook nog steeds aardappelproducten. Wanneer de industrie uitbreidt zal dit logischerwijs afnemen. Nu ligt de jaarlijkse import op 38.000 ton, waarvan de helft afkomstig is uit Nederland en 38 procent uit België.
De Poolse aardappelverwerking is bijna volledig in handen van twee spelers, die sinds begin jaren negentig actief zijn: Farm Frites in het noorden en McCain in het zuiden. Ook Aviko is actief in Polen. Zij bezitten vijftig procent van de aandelen in de Farm Frites fabriek. Deze locatie produceert vooral veel frites voor McDonalds, die de helft van de totale productie op zich neemt. Ook heeft Frito-Lay een fabriek in het land voor de productie van chips en zijn enkele kleine verwerkers actief. Gezien de groeiambitie zal de belangstelling voor de productie van frites en andere aardappelproducten in de toekomst toenemen.
De groeiambitie van Polen op dit gebied lijkt een bedreiging voor de Nederlandse fritesproducten en dus de aardappelteler. Echter, de Nederlandse verwerkende industrie lijkt vooral Azië als groeimarkt te zien voor onze patat. Polen importeert wel bevroren aardappelproducten uit ons land maar nauwelijks aardappelen. Die betrekt het land vooral uit Duitsland (32 procent) en België (7 procent). Wanneer de verwerkingscapaciteit toeneemt biedt dat wellicht kansen voor Nederlands product. Ondanks de professionalisering van de Poolse aardappelteelt blijft een sterke vraag voor hoogwaardig pootgoed bestaan en ook consumptieaardappelen van een goede kwaliteit.
Niels van der Boom
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
