Dreigt een pootgoedtekort voor seizoen 2017?

Het afgelopen groeiseizoen heeft voor een aantal nieuwe inzichten en feiten gezorgd: Sommige aardappelrassen zijn door de mand gevallen. Met name Fontane, dankzij het hoge percentage groeischeuren. In het verlengde daarvan staat het teruggelopen areaal Bintje in België. De opbrengst van alle pootgoedrassen ligt onder die van vorig jaar en de fritesfabrieken moeten hun best doen de aardappelstroom op gang te houden, zonder de prijs fors op te drijven. Wat betekent dit voor 2017?

Gemiddeld genomen wordt geschat dat het geoogste volume pootgoed  10 tot 15 procent onder vorig jaar ligt. Juist dit ‘extra’ volume is belangrijk voor vrije aardappelhandelsbedrijven. De grote fritesfabrieken in binnen- en buitenland hebben vaste afspraken met pootgoedhandelshuizen. Daarnaast willen de fabrieken graag de dekkingsgraad van hun grondstof uitbreiden door een groter volume contractueel vast te leggen. Kan hierbij de beschikbaarheid van voldoende pootgoed – van het juiste ras – als een argument of zelfs dreigement worden gebruikt?

Fritesfabrieken en pootgoedhandelshuizen maken meerjarige afspraken. Zo kunnen handelshuizen vooruit plannen in hun arealen. Voor de consumptieteler geldt een leverplicht, wanneer hij pootgoed af wil nemen. De fabrieken laten hun grip niet verslappen op deze constructie. Vissen kleine marktpartijen volgend jaar achter het net? Rondvraag leert dat de partijen dit niet direct zien gebeuren. Over de gehele linie is het volume pootgoed minder, denken zij. Hoeveel minder is lastig te voorspellen. Uitersten worden opgezocht om meer volume te creëren. Daarbij merken handelaren op dat ieder jaar gesproken en geschreven wordt over tekorten. Zij maken zich er niet druk om.

De arealen van belangrijke fritesrassen; Agria, Innovator en Fontane, zijn dit seizoen allemaal gegroeid. Agria groeide 158 ha, Innovator 116 ha en Fontane zelfs 532 ha. Bintje kromp licht met 157 ha. Let wel; dit zijn voorlopige cijfers. Compenseert dit de minderopbrengst? Daarbij ligt het huidige verlagingspercentage op 8,3 procent. Dit was vorig jaar bijna 15 procent. Maar, er wordt meer gedaan om het volume op te rekken. Zo wordt gemeld dat niet op 28/60 maar 28/70mm gesorteerd wordt. De gevolgen voor de teler vallen mee, als je de handel mag geloven. Het tekort is zo te verlagen van 10-15 procent tot 7-8 procent, zo wordt althans gehoopt, mits niet teveel bovenmaat in het friteskanaal verdwijnt.

Het ras Fontane is een geval apart. De praktijk bevestigt dat partijen pootgoed zeker niet minder groeischeuren bevatten dan bij de consumptie het geval is. Wordt de forse areaaluitbreiding gepareerd door veel afkeuring? Wanneer de knol één oppervlakkige groeischeur heeft gaat keuringsdienst NAK hiermee akkoord. Bestrijkt hij maximaal een derde van de knol, dan is dit in alle klassen toegestaan. Is dat tweederde, dan is dit voor klasse C en in de zogenaamde Waardering II toegestaan. De praktijk leert dat door groeischeuren de knol soms een oog minder oplevert echter, je kunt anticiperen door nauwer te poten. De prijs van waardering II ligt lager. Het uitsorteren van groeischeuren wordt als tijdrovend en niet-rendabel bestempeld. Ook het snijden van pootgoed wordt aangehaald. Dit is toegestaan, mits op het bedrijf geen NAK-pootgoedteelt plaatsvindt. Alle risico ligt bij de teler. Vooral Innovator en Agria zijn geschikt om te snijden.

Wellicht biedt groeiseizoen 2017 nieuwe kansen voor Bintje. Dit jaar stapten Belgische telers massaal over op Fontane, onder dwang van de industrie. Daarvoor betaalde zij een fors hogere pootgoedprijs. De groeischeurproblematiek en hogere kosten geven een bittere nasmaak. Dit leidt ertoe dat de vrije Bintje handel nu al op stoom komt. In week 44 noteert Bintje klasse A 28-35mm gemiddeld 64 euro per 100 kg en 35-45mm 34 euro per 100 kg. Dat was een jaar terug 47,50 en 28 euro en in 2014 44,50 en 24,50 euro. Ook zou Bintje pootgoed dit jaar goed in de maat zitten. Agria is vanaf 2017 vrijgegeven echter, dit heeft voor komend seizoen geen grote impact. In Duitsland is het ras al een jaar langer vrij.

Het is lastig om harde conclusies te trekken over het beschikbare volume pootgoed voor 2017 en de verdeling tussen fabrieken en vrije handelaren. Meningen variëren van een substantieel kleinere oogst tot een gemiddeld volume. Dat er onrust heerst is niet te ontkennen. Echter, de verwachting is dat het meevalt. De sector anticipeert tijdig op problemen waardoor het in de praktijk meevalt. Dat is de gedachte die op dit moment heerst.