VTA focust op informatie
Aardappelteler onderhandelt vaker zelf met fabriek
Er is veel te doen in de aardappelwereld dit seizoen. Lage opbrengsten, groeischeuren en de tarrering, pootgoedtekorten en prijsnoteringen. Wie neemt het op voor de aardappelteler in het geweld van de grote industrieën? Dat doet de teler steeds vaker zelf, op bedrijfsniveau, zo leert een gesprek met VTA Nederland.
Onder leiding van voorzitter Louis Beemsterboer liet telersorganisatie VTA zich in het verleden vaak horen over actuele kwesties binnen de aardappelsector. Met het voorzitterschap van Jaap Botma, die in 2014 het stokje overnam, is dat veranderd. Hoe anticipeert de organisatie op de huidige marktomstandigheden en waar zitten hun leden op te wachten?
Voorzitter Jaap Botma is tegenwoordig vooral op de achtergrond actief met het uitzetten van de hoofdlijnen. Bert Timmermans treedt op als hoofd van de Aardappelcommissie. ‘Er vindt momenteel veel verandering plaats bij VTA. Dat gebeurt van binnen uit’, legt Timmermans uit. ‘Dat gaat onder meer om verdere automatisering van onze systemen en het vernieuwen van de nieuwsbrieven. Bijvoorbeeld op het gebied van het prijsinformatiesysteem worden zaken meer geautomatiseerd. Dat is nu al merkbaar.’
‘De aardappelwereld verandert en onze leden veranderen mee’, aldus Timmermans. ‘Dit houdt in dat meer aardappelen op contract worden geteeld en bedrijven fors groter groeien. Onderhandelingen met de industrie vinden steeds vaker plaats aan de keukentafel tussen teler en afnemer. Een standaard contract met dezelfde prijs en voorwaarden is er steeds minder. Per bedrijf verschilt dat. Dit houdt in dat de rol van VTA ook verandert. We faciliteren marktinformatie waarmee leden hun voordeel kunnen doen en profileren ons minder scherp met een eigen mening.’
Hoort de organisatie problemen omtrent bijvoorbeeld groeischeuren, de afwikkeling van contracten en beschikbaarheid van pootgoed dan niet terug onder haar leden? ‘Problemen met groeischeuren in consumptiegewassen horen we niet zoveel, maar de zorg omtrent de beschikbaarheid van pootgoed beginnen we steeds sterker te horen’, aldus Timmermans. ‘We pleiten dan ook voor een brede beschikbaarheid van pootgoed. Echter we zien ook dat telers dit zelf regelen. Wordt pootgoed voor de vrije teelt niet meer beschikbaar, dan wordt deels op eigen teelt overgestapt. De pootgoedsector heeft er zelf dus ook baat bij dit op te lossen. Dat we ons niet langer nadrukkelijk uitspreken voor alle telers heeft niets te maken met druk vanuit de industrie. De belangen van telers lopen zeer uiteen. We hebben contracttelers op zandgrond, maar ook tafelaardappeltelers op kleigrond. Die hebben allemaal hun eigen belangen.’
VTA neemt geen stelling in de discussie over de aardappelnoteringen maar probeert haar eigen prijsinformatiesysteem te optimaliseren. ‘Gelukkig neemt het aantal deelnemers aan onze eigen notering weer verder toe’, weet Timmermans. ‘Het is gemakkelijker geworden om transacties in te dienen en we hebben nu een extra stimulans. Uiteraard helpt een jaar met hoge aardappelprijzen hier ook aan bij. Ook in de toekomst willen we onze leden maximaal informeren.’
Neemt het aantal vrije telers, dat maximaal kan profiteren van de marktinformatie, niet snel af? ‘We komen uit een Bintje tijdperk en zien steeds meer specialisatie plaatsvinden. Richting de fritesteelt, tafelaardappelmarkt of exportrassen. Bovendien wil een agrarisch ondernemer vandaag de dag maximaal geïnformeerd zijn, maar wel zelf zijn beslissingen nemen. Als organisatie gaan we dat niet voor hem doen. Of het ledenaantal met vrije aardappelen afneemt durf ik niet te zeggen. Het ledenbestand blijft in ieder geval stabiel, ondanks dat het aantal telers in Nederland afneemt. We zien vooral groei in het noordoosten en zuidoosten, al blijft de grootste groep telers vertegenwoordigd in de IJsselmeerpolders en Zuidwest-Nederland. Kijken we echter naar het areaal dan zitten de grootste bedrijven in de groeigebieden. Bij uien is net zo’n verschuiving merkbaar.’
De afgelopen jaren zijn meer aardappelen op contract vastgelegd, merkt ook de VTA-man. ‘We pleiten sterk voor voldoende vrije handel, anders maakt het de markt dood. De industrie krijgt dan alles in handen en dat geldt ook voor het pootgoed. Bovendien hebben contracttelers ook voordeel van de vrije handel. Zij creëren marktwerking waar de contracten op anticiperen.’ De verkoopstrategie verschilt enorm per bedrijf, zo bemerkt hij. ‘Iedereen heeft zijn eigen netwerk voor de afzet die past bij het type ondernemer dat hij of zij is.’
Tot slot onderstreept Timmermans het belang van brede marktinformatie. ‘De aardappelteelt in Noordwest-Europa groeit naar elkaar toe. De aardappelindustrie is in meerdere landen geconcentreerd. Hierdoor is marktinformatie uit andere NEPG-landen steeds belangrijker voor ondernemers. VTA is intensief bij NEPG betrokken. Die connectie is belangrijk om over alle informatie te beschikken.’
Niels van der Boom
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.