Perspectief in aardappelmarkt zoek

Zowel in oogstjaar 2022 als ook in 2023 steeg de aardappelmarkt naar niet eerder vertoonde hoge prijsniveaus zeker op het eind van het seizoen.

Ook de contractprijzen maakte de afgelopen jaren reuzensprongen wat gezien de sterk gestegen kostprijs ook meer dan nodig was.

Kortom het vertrouwen van de telers in de aardappelmarkt, versterkt door verwerkers die de laatste jaren niks anders deden dan het uitbreiden van de verwerkingscapaciteit was, ongekend groot.

Deuk in vertrouwen
Kijken we echter naar de huidige prijsontwikkeling dan loopt het vertrouwen en het perspectief voor de komende anderhalf jaar een enorme deuk op. In nog geen paar weken tijd vindt er een negatieve evolutie van de mark plaats die enkel gezien is in de corona tijd. Van €30 per 100 kilo voor de gemiddelde fritesaardappelprijs in januari naar €10 begin mei.

Feit is dat het seizoen nog ruim twee maanden doorloopt en dat met de kennis van nu de verwerkers compleet van de markt lijken te zijn. Reeds nu al zou er in België voor fritesgeschikte aardappelen niet meer dan €9 franco worden betaald. Belgapom noteert dan wel €10 met de stemming flauw, maar kopers op dat niveau zijn er niet te vinden. Inmiddels vinden aardappelen van andere rassen een afzet naar tweede soort en voer voor minder dan €3,50 franco geleverd. Het qua prijs topras Innovator werd deze week verhandeld voor €15 per 100 kilo, levering binnen 14 dagen. Al met al een bizarre ontwikkeling aangezien juist in de laatste maanden van het bewaarseizoen de knikkers worden verdeeld.

Macro-economische onzekerheid
De exportmarkt kan als rustig worden aangeduid en aanbod van Egyptische aardappelen liggen daarbij in de weg. Ook de goede start van het nieuwe groeiseizoen helpt niet om een positief sentiment in de markt te krijgen. Waar vorig jaar nog een aantal verwerkers aardappelen kochten voor €60 om de aansluiting in te dekken met de vroege aardappelen voor het nieuwe seizoen, is daarvoor vandaag geen enkele interesse. Alles ligt 3 à 4 weken voor op schema en daarmee voelen de inkopers zich comfortabel en leunen achterover. Verder is men aan de inkoopzijde van frites ook heel voorzichtig met het inkopen van frites. De handels-/tarievenoorlog, ontketent door Trump, zorgt voor grote onzekerheid in de (wereld)markt. Container- en transportkosten zijn onzeker door plotseling veranderende vaarroutes, valutakoersen zijn onzeker en kennen een grote bewegelijkheid en met de dreiging van een economische recessie is er angst voor afname van de consumenten bestedingen. En dit kan dan weer impact hebben op de consumptie in onder anderen het horecasegment.

Kettingreactie
Indien de aardappelmarkt van oogst 2024 zich niet kan herstellen, en daar lijkt het momenteel op, is dat ook slecht nieuws voor het komende seizoen. Voorgaande jaren zijn daar het bewijs van (grafiek bijvoorbeeld oogstjaar 2023 en 2014). Het areaal voor oogstjaar 2025 is door alle opportuniteit in de voorgaande twee seizoen wederom flink uitgebreid. Telers hebben grif gebruik gemaakt van de prima contractvoorstellen. Het bewijs, momenteel geleverd, is dat te veel aardappelen gekoppeld aan de contractprijs tot een enorme kettingbotsing kan leiden in de keten. Geen marktwerking en geen alternatieve afzetmarkten meer waar ruimte is om overschotten weg te werken, dwingen verwerkers door te draaien met aardappels zonder de afzet van het eindproduct.

De termijnmarkt is een levendig voorbeeld van de onmacht in de markt. De termijncontracten voor seizoen 2025/2026 worden amper verhandeld. Op dit moment ligt er aanbod op april 2026 voor €18 (!), €10 onder het vastprijscontract en daarvoor zijn nu geen kopers te vinden. Niet vanuit speculanten die bijvoorbeeld gokken op een droge zomer, maar ook niet vanuit de verwerkende industrie. Die vinden op dit moment aardappelen van €18 op levering april te duur en komen met een bieding van €15.

Waar dit artikel begon met een oud gezegde kan het ook eindigen met een oud gezegde: 'Krijgen we geen ramp, dan wordt het een ramp'. En zo staat de snelst groeiende sector van noordwest Europa er vandaag voor.