Achtergrond Stikstofstemming
Weg uit stikstofimpasse helpt zeker niet iedereen
Op hoop van zegen, maar onder de noemer van een doorbraak heeft het kabinet een aantal nieuwe uitgangspunten vastgesteld voor een werkbaarder stikstofbeleid. Ook is er uit naam van minister Femke Wiersma een contourenbrief uitgegaan over 'bedrijfsspecifieke emissienormen voor stikstof en broeikasgassen'.
De Tweede Kamer mag er komende donderdag over praten. Verwacht mag worden dat de vier regerende partijen er dan niet al te lastig over doen, want ze zijn al bekend met de hoofdlijnen.
Lof voor Wiersma, maar...
Zelfs al voordat het kabinet er vrijdag een officieel bericht over naar buiten had gestuurd, roerde de BBB alvast de trom op de eigen website, en dagblad De Telegraaf mocht nog eerder uitpakken. Landbouwminister uit zich hoopvol over een uitweg uit de huidige juridische en bestuurlijke chaos, en een nieuwe start voor het bedrijfsleven. Er klinkt veel lof voor Wiersma, maar was het wel haar verdienste, of hadden toch andere BBB-mensen in het kabinet aan het stuur getrokken? Naar verluidt heeft een ander en fris team stevig naar de stikstofproblematiek gekeken.
Niet voor alle PAS-melders
Als het echt lukt om Nederland weer 'van het slot' te krijgen en bijvoorbeeld ook de duizenden PAS-melders weer vooruit te helpen, zou dat een prestatie van formaat zijn. Echter, met een rekenkundige ondergrens van 1 mol voor stikstof, zoals het kabinet nu voorstelt, zal er nog geen oplossing zijn voor iedereen, wat er ook wordt geroepen. Dat de nieuwe grens 200 keer hoger is dan de huidige, theoretisch bepaalde ondergrens van 0,005 mol, verandert daar ook niets aan. Bovendien gaat rondom natuur een contourenbeleid gelden, met 5 kilometerzones rondom natuur, waar veebedrijven het zwaar krijgen. Daar wordt echter nog niet veel over gezegd.
Vage NDFF
Probleem is ook dat het Aerius-rekenmodel in de voorbije jaren met steeds meer brokken stikstofgevoelige natuur is gevoed. Er zijn tal van 'afgeleide leefgebieden' toegevoegd (zo'n 100.000 hectare), onder meer op grond van de (mogelijke) aanwezigheid van bedreigde soorten net buiten Natura 2000-gebieden. Bewijs hiervoor moet te vinden zijn in de recent opengestelde Nationale Databank Flora en Fauna bieden, maar dat is dankzij bewuste vervaging van data voor juist deze soorten lastig te controleren. Het extra areaal natuur zet indirect steeds meer activiteiten onder druk, omdat voor bedrijven erbuiten de lat hoger is komen te liggen. Toch is de nieuwe insteek wel een begin, zeker als vervolgens ook de Duitse methodiek van stikstofberekening kan worden toegepast, zoals wordt gesuggereerd.
Snoepwinkel zonder kassa
Alles wat helpt om uit de huidige situatie te komen, is wel winst. De situatie zoals die nu is, waarbij elke onzekerheid in de stikstofregelgeving in het nadeel van het bedrijfsleven wordt uitgelegd en rechters kiezen voor een maximalistische toepassing van het voorzorgsbeginsel, voelt voor radicale milieuactiegroepen als een snoepwinkel zonder kassa. Heel veel grote zaken voelen als een inkoppertje. De meest vergaande is de Raad van State uitspraak van 18 december.
De toen gedane uitspraken inzake Rendac en de Amercentrale hebben zulke verstrekkende gevolgen dat zelfs de deelnemers aan de opkoopregelingen Lbv+ en Lbv - onder meer de Houbensteyn Group, nu in de problemen zitten. Daar is eerder op gewezen, maar nu worden de gevolgen concreet zichtbaar. Van de 1.587 aanvragen voor deelname tot medio januari, zijn er 1.323 toegekend door overheidsdienst RVO. Deze mensen hebben in de afgelopen dagen allemaal een brief gehad, waarin hen wordt gewezen op de impasse waarin het beëindigingstraject is beland door genoemde uitspraak. Volgens RVO buiten de schuld van de overheid. Er wordt geduld gevraagd.
Nu opkopen, veel later afrekenen
Deelnemers aan een van de twee regelingen kunnen dat echter niet altijd hebben. Het bedrijf is regelmatig al beëindigd en misschien is er ook wel alvast een voorschot ontvangen, maar wat dan? Voor de definitieve afwikkeling, ook met de bank, moet nog meer worden gedaan. Vaak is nog een sloopvergunning nodig voor de stallen, en er was zicht op een natuurvergunning met een restaandeel emissie. Komen die nu nog wel, en wanneer dan?
Het is zaak om deze stoppers snel duidelijkheid te geven, want anders heeft de landbouw er niet alleen een categorie knelgevallen bij, maar ook kan de minister van LVVN dan een nieuwe opkoopregeling wel op haar buik schrijven. Zo'n regeling is vanuit het huidige perspectief al overleden voordat die is gepubliceerd.
Handhaving
De nieuwe rekenkundige ondergrens moet, zelfs als het parlement ermee instemt, ook nog de toets van de rechter weerstaan, en dan zijn we weer terug bij MOB, Vereniging Leefmilieu en andere verschijningsvormen van dezelfde groep activisten. Niet dat ze voorlopig zonder werk zitten. Ze blijven de provincies achterna zitten met handhavingsverzoeken tegen PAS-melders en proberen overal in het land veebedrijven langs de lat te houden van gevoelige natuur in de nabije of iets verder gelegen omtrek. Zelfs proberen ze rode lijstsoorten van vogels en insecten te koppelen aan andere, nog niet als kwetsbare natuur erkende gebieden, om zo nog meer 'feiten op de grond' te creëren.
De prijs van haalbare reductie
Los van hetgeen er gebeurt rond rekenkundige ondergrenzen en begrenzingen rond natuur, blijft het rijk ook werken aan terugdringing van de bedrijfsemissies voor stikstof en ammoniak, want de gestelde doelen voor 2030 en verder blijven staan. Afgelopen week gaf een groepje Wageningse rekenaars uitleg aan de Tweede Kamer hoe die doelen kunnen worden bereikt. Modelmatig bezien, zijn volgens hen bijna alle doelstellingen haalbaar, zeiden ze opgewekt, zelfs al lijkt het een zware opgave. Toen Tweede Kamerlid Harm Holman tenslotte vroeg of er na voltooiing van de exercitie nog een veehouderij over zou blijven, stokte het verhaal. "Dat is een goede vraag", hoorde Holman toen.
Het is wel de vraag die vervolgens ook blijft hangen bij de brief over de contouren van het emissiebeleid, die de minister vrijdag naar de Kamer stuurde en die voortborduurt op het Wageningse rekenwerk.
Voer voor procedures
De omslag van een depositie-, naar een emissiebeleid, zoals de BBB wil en zoals beschreven in de brief van Wiersma, klinkt misschien sympathiek, maar maakt de wet- en regelgeving niet sterker of beter. Het blijft een beleid dat moet werken met veel inherente onzekerheden en niet hard bewijsbare resultaten. Daarmee blijft dan ook de deur openstaan voor nieuwe en bijna zeker succesvolle rechtszaken van milieugroepen, want de ervaring leert wat er gebeurt als de bewijslast problematisch is.
Klaas van der Horst
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
