De olieprijzen bewegen alle kanten op. In de eerste helft van de week werd de opgaande lijn van één week eerder doorgezet. Die koersstijging werd later in de week volledig ingeleverd. Hoe krijgen we de oliemarkt weer een beetje onder controle?
De notering van Brent-olie kwam deze week dicht bij het recordniveau van 2008. Dinsdag 8 maart sloot de notering op $127,98 per vat. De stijging van de olieprijs was snel, maar de daling ging nog veel sneller. Een spreiding van ruim $25 per vat, zoals woensdag 9 maart plaatsvond, is uniek. Op het hoogtepunt stond toen $131,64 per vat op het bord en aan de onderkant lag de prijs op $105,60 per vat. Ook de daling van ruim $16 per vat in één dag is stevig. De notering stabiliseert nu wat, want donderdag 10 maart stond deze op $109,33 per vat.
De prijsstijging doet denken aan de oliecrisis van 1973. Die vergelijking gaat echter grotendeels mank. Toen betrof het namelijk een gerichte boycot van Arabische landen om Westerse mogendheden te treffen vanwege steun aan Israël in de 'Jom Kipoer-oorlog'. Nu gaat het om het deels wegvallen van olie uit Rusland door sancties tegen het land. De Amerikaanse president Joe Biden meldt dat de Verenigde Staten helemaal geen Russische olie en gas meer afneemt. Gezien het geringe aandeel op de Amerikaanse markt is dat een stap die hij kan zetten zonder het land in crisis te storten. Overigens is het niet zo dat de Amerikaanse burger niets merkt van de boycot, ook daar lopen de benzineprijzen op.
Voor de Europese Unie is dat complexer. Wij zijn nu eenmaal in grote mate afhankelijk van Russische olie en gas. In de sancties is dan ook ruimte om de handel door te kunnen laten lopen. Minstens zo relevant is de houding van het Kremlin. Poetin heeft geen algeheel verbod op de export van olie en gas afgekondigd naar het Westen, na de Westerse sancties die de Russische economie ernstig verstoord hebben.
Hoe krijgen we de prijs weer in bedwang?
De extreme prijsbewegingen zijn volgens experts deels toe te schrijven aan speculanten. Als een markt zo in beweging is als de oliemarkt deze week, dan is er voor de speculanten in korte tijd een vermogen te verdienen (of te verliezen). Dat trekt gelukszoekers aan, waardoor er extra geld in of juist uit de markt verdwijnt. Landen als Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten hebben nog flink wat reservecapaciteit om de olieproductie op te schroeven naar het niveau van voor de coronapandemie. Daarmee kunnen de landen en hun marktaandeel vergroten en de markt weer enigszins tot rust brengen. Of deze landen die stap durven zetten is nog onzeker.
Een andere optie die steeds nadrukkelijker op tafel komt, om de oliemarkt verder tot bedaren te brengen, is het normaliseren van de relaties van de Verenigde Staten met Iran en Venezuela. De Iraanse olieproductie ligt op ongeveer de helft vergeleken met de periode voor de Amerikaanse boycot en Venezuela zit op circa 33%.
Gevaar op de loer
De hoge olieprijzen herbergen voor de olieproducerende ook een gevaar. Door een te snelle en te grote prijsstijging wordt de vraag(groei) naar olie geremd. Ook is de hoge olieprijs een aanjager van inflatie. Nu lag de inflatie de voorbije maanden al op het hoogste niveau in decennia, maar dat wordt met de huidige energiecrisis alleen maar erger. De schaadt de economische groei en daarmee de vraag naar olie. Een laatste punt dat door velen wordt genoemd is dat hoge energieprijzen een stimulans zijn voor verduurzaming. Hoe bedrijven en particulieren dat vormgeven, verschilt van situatie tot situatie en sector tot sector, maar het heeft direct en/of indirect gevolgen voor de vraag naar olie.
De prijs van diesel loopt aardig in het spoor met die van de ruwe olie. De dieselprijs voor levering vanaf 4.000 liter piekte op woensdag 9 maart op €194,60 per 100 liter. Een absoluut record. Vrijdag 11 maart staat de prijs op €151,70 per 100 liter. Dit is een forse daling ten opzichte van woensdag, maar nog steeds circa €20 boven de prijzen in januari, toen de dieselprijs ook al relatief hoog stond.