Saai, nietszeggend en niet vermakelijk. Dat zijn wat typeringen die ik op Twitter gevonden heb over de vergadering van het bestuur van de ECB en de persconferentie na afloop. Ik zag echter een persconferentie die (van alle persconferenties) zeker in de top 3 hoort te staan, zo niet op de eerste plaats.
Behalve een belangrijke, was het in mijn ogen ook een unieke persconferentie. Niet alleen omdat de vicepresident van de bank (Vitor Constancio) er voor het laatst bijzat, maar omdat het voor het eerst is dat iets wat de tweede man zei belangrijker was dan wat de president te vertellen had. Sterker nog: wat Constancio zei was belangrijker dan 90% van wat president Mario Draghi in al zijn persconferenties heeft gezegd.
Terugkijken op ECB-periode
Aangezien het zijn laatste vergadering was, kreeg Constancio de vraag om terug te blikken op zijn ECB-periode. Dat deed hij, en daarbij zei hij iets wat voor de toekomst belangrijk is. Zijn periode bij de ECB wordt gekenmerkt door het feit dat de bank allerlei onconventionele middelen van stal moest halen om de crisis te lijf te gaan. Denk daarbij niet alleen aan quantitative easing, maar ook aan onbeperkte financiering voor de commerciële banken en het feit dat de bank de officiële rente langdurig op 0% hield.
Dat onconventionele beleid was nodig in die abnormale economische tijden. Nu die tijden weer normaal zijn, is het tijd om die instrumenten op te bergen op het eerste gezicht doet de ECB dat ook. De bank heeft de omvang van quantitative easing gereduceerd van €80 miljard per maand naar €30 miljard en de bedoeling is om er aan het einde van dit jaar helemaal mee te stoppen.
Normalisatie van beleid
De ECB is inderdaad bezig met de normalisatie van het monetaire beleid, maar dat betekent niet dat het beleid ooit weer of op zijn minst in de nabije toekomst (de komende 5 jaar) normaal zal worden. “Onconventionele monetaire maatregelen horen nu in het monetaire gereedschapskist van de centrale banken en kunnen zo weer ingezet worden”, aldus Constancio.
Hij vervolgt: “Of we ooit terug kunnen naar het simpele monetaire beleid van voor de crisis, vraag ik me af. Het toenemende belang van het niet-bancaire deel van het financiële stelsel betekent dat het spectrum van de rentes, veranderd is. Andere instrumenten kunnen weleens nodig zijn voor de centrale banken, die zich op de middellange termijn met meer rentes moeten bemoeien.”
Onconventionele middelen
Wat hij zegt is niet alleen dat de onconventionele middelen voortaan sneller ingezet kunnen en zullen worden, maar ook dat er nieuwe onconventionele middelen bedacht worden. Wat van belang is, is dat quantitative easing of rentes van 0% niet meer iets nieuws of onbekends zullen zijn. Aangezien die maatregelen tot voor kort wel onbekend en nieuw waren, lag de lat om ze in te zetten redelijk hoog. Die lat lag ook al hoog, omdat er nogal wat juridische onduidelijkheid bestond.
Was het opkopen van staats- en bedrijfsobligaties wel te rijmen met het Verdrag van Maastricht? Inmiddels weten we het antwoord daarop. Het Europese Hof van Justitie oordeelde dat quantitative easing door de juridische beugel kan. Onbekend maakt onbemind. Voor de toekomst geldt dat dus niet meer: onconventioneel monetair beleid is allesbehalve onbekend.
Mening van bestuur
Gezien zijn positie binnen de ECB, mogen we ervan uitgaan dat hij de mening van het bestuur weergaf. Het feit dat de ECB de woorden op haar eigen Twitter-account heeft vermeld, onderstreept dat. Zeker omdat toen een van Constantio’s collega’s zei dat de ECB een van zijn rentes kan verhogen, vaardigde de bank een persbericht uit om de buitenwereld duidelijk te maken dat hij niet namens de ECB sprak. Zo’n bericht was er niet na Constantio’s woorden. Sterker nog, de ECB deelde het met de buitenwereld.
ECB zal financiële markt beïnvloeden
De implicaties van Constancio’s woorden zijn nauwelijks te onderschatten. Het betekent dat de centrale banken, en zeker de ECB, de financiële markten permanent sterker zullen beïnvloeden. Concreet kan dat inhouden dat de rentes van alle looptijden langzamer zullen stijgen dan voorheen en wellicht niet meer de standen van voor de crisis zullen bereiken. En als ze te snel en/of te ver dreigen te klimmen, dan staat de bank klaar om in te grijpen.
Ofwel: de kans dat de langetermijnrentes en de EURIBOR-tarieven naar de eerdere niveaus terugkeren, zijn geslonken. Dat geldt met name voor de EURIBOR-rentes. Die zijn namelijk sterk afhankelijk van de ECB-rente. De langetermijnrentes worden ook beïnvloed door de marktverwachtingen over bijvoorbeeld de toekomstige inflatie.
Lagere rentes?
Voor ondernemers is het vooruitzicht op structureel lagere rentes, goed nieuws. Echter, aangezien een ondernemer vaak ook spaarder is, betekent datzelfde vooruitzicht dat de spaarrentes nog lang laag zullen blijven en sparen een verliesgevende activiteit wordt.