Beschikbaarheid grond belangrijker dan eigendom

De dominante kracht achter de grondprijsontwikkeling is schaalvergroting. Maar veel agrarische bedrijven zitten aan de grens van hun financiële capaciteit. Als grond kopen niet kan, is pacht een optie. ‘Bedrijven die naast eigendom ook pacht hebben, ontwikkelen zich sneller.’ Dat beweert directeur Eric Somsen van ASR Vermogensbeheer tijdens een seminar donderdag over de grondmarkt van de Vereniging Agrarische Bedrijfsadviseurs.

De mobiliteit van landbouwgrond is momenteel laag. Er is weinig handel. Toch is de agrarische grondprijs al enige tijd gestabiliseerd naar een hoog niveau. De gemiddelde hectareprijs ligt boven de 51.000 euro. Daarmee lijkt landbouwgrond immuun voor de crisis, stelt directeur landelijk vastgoed Eric Somsen van ASR Vermogensbeheer tijdens zijn presentatie donderdag in Maarsbergen aan adviseurs van banken, accountantskantoren en landbouworganisaties. 

Boeren kunnen er wakker van liggen; hoe kom ik aan grond en hoe financier ik het? Zeker omdat veel agrarische bedrijven volgens de adviseurs de grens van hun financiële capaciteit hebben bereikt. Niet iedereen kan het zich permitteren het volle eigendom te kopen, maar voor de continuïteit van het bedrijf is grond uitermate belangrijk. Somsen: ‘De helft tot tweederde van bedrijven zit vast in grond. Boeren zijn altijd geneigd grond bij te kopen. Helemaal als het land van de buurman te koop komt, want dat gebeurt volgens het adagium maar een keer in je leven. Voor die grond willen ze zelfs wat meer betalen. Wees je echter bewust van de grote regionale verschillen in grondprijs. De spreiding is enorm; het kan in een landbouwgebiedje uiteenlopen van 20.000 tot 70.000 euro’, weet de ASR-directeur. 

De drive achter die wil voor grondaankoop is schaalvergroting. ‘Boeren kijken altijd hoe ze hun kostprijs verder kunnen verlagen. Akkerbouwers zijn zich daar nog meer van bewust dan veehouders. Dus is schaalvergroting onontkoombaar’, aldus Somsen. Maar areaaluitbreiding hoeft niet altijd via aankoop te gaan en het is ook niet voor iedereen financieel weggelegd. Bovendien kost grond in eigendom meer geld, dan wanneer het niet in eigendom is. Meerdere adviseurs zijn het erover eens dat bedrijven niet beter worden van grondaankoop. ‘Qua kasstroom is grond te duur. Het is goedkoper om het op een andere manier te doen of om te voorkomen dat grond een blok aan het been wordt’, zijn enkele reacties.

Pacht en erfpacht zijn oplossingen die ASR aanbiedt. Somsen: ‘Beschikbaarheid van grond is belangrijker dan eigendom. Ik zie zelfs dat bedrijven die naast eigendom ook pacht hebben, zich sneller ontwikkelen. Het gaat er uiteindelijk om dat je er als boer financieel-technisch voldoende inkomen uit kunt halen. Steeds vaker is er sprake van een combinatie van financieringsvormen. Ook omdat de banken hun hand op de knip houden, meer zekerheden willen en de risico’s en de ondernemer strenger beoordelen.’ 

In de dagelijkse praktijk signaleert ASR door strakke regels een afname van de reguliere pacht, maar een groei van flexibele pacht. De hoeveelheid erfpacht is marginaal. ‘Erg jammer’, vindt Somsen. ‘Erfpacht is een ondergewaardeerde vorm van financiering. Ook bij adviseurs is er nog veel onbekendheid over deze pachtvorm.’
Toch verwacht hij dat er de komende jaren meer belangstelling komt voor pacht. ‘Er wordt voor verpachte grond meer betaald dan voorheen en het is waardevast. In het buitenland is er een grotere scheiding russen grondbezit en exploitatie, die kant gaat het in Nederland ook op.’ 

Hij ziet ook knelpunten. Zo acht hij het pachtstelsel niet houdbaar en maakt hij zich zorgen over de toename van de grijze pacht. ‘Het is niet duurzaam en kent meer risico’s. Ik zie in gebieden waar jarenlang op die wijze verpacht wordt, duidelijk meer bodemvruchtbaarheidsproblemen. Als dat op deze manier doorgaat, gaat het fout. Verder staan bestaande belangen bij reguliere pacht innovatie aan nieuwe grondgebruiksvormen in de weg.’

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.