BB Landbouwcongres
Ausma: 'Lasten van grond weinig gestegen'
Tijdens de akkerbouwsessie op het Nationaal Economisch Landbouw Congres nam Arjan Ausma, sectorspecialist Akkerbouw bij Rabobank, aanwezigen mee langs een aantal nationale en internationale trends. Naast consumententrends, werd ook stilgestaan bij de grondmarkt en financiële lasten.
Met harde cijfers liet Ausma feilloos zien waartoe de agrarische sector in staat is. Zo werd stilgestaan bij het intensieve bouwplan. Zo'n 60% van het Nederlandse akkerbouwbouwplan bestaat uit rooivruchten, waarvan aardappelen ruim een kwart in beslag nemen. In 2018 is het zelfs mogelijk dat het aandeel aardappelen groter is dan het aandeel graan. In België bedraagt het aandeel rooivruchten ruim 30% en in andere West-Europese landen is dat minder dan 10%.
60
procent
1-op-1 aardappelen
Er wordt gesproken over de bodemkwaliteit en over bouwplanverruiming. "Toch zien we dat op een zeer klein oppervlak enorm intensief wordt geteeld. Door de aanwezigheid van aardappelopslag wordt er eigenlijk '1-op-1' aardappelen geteeld", meent Ausma.
De aardappelteelt heeft voornamelijk kunnen groeien door een toename in de verwerkingscapaciteit van fritesaardappelen, gekoppeld aan groeiende vraag. "In seizoen 2015/2016 waren Nederland en België tezamen goed voor een jaarlijkse verwerkingscapaciteit van 7,8 miljoen ton", schetst Ausma. "Tussen 2016 en 2019 worden nieuwe productielijnen opgezet en bestaande lijnen uitgebreid. We rekenen met een plus van 2 miljoen ton. In seizoen 2018/2019 komt de verwachtte capaciteit uit op 9,8 miljoen ton. Spreek ik echter met de Belgische industrie, dan houden zij inmiddels rekening met 10 miljoen ton of meer."
Ontwrichting van de markt
In zijn presentatie schotelt de Rabobank-man de zaal een overzicht voor van trends en ontwikkelingen bij consumenten. "Disruptie is het woord van deze eeuw. De ontwrichting zorgt ervoor dat markten zich anders gaan gedragen. Mondiaal gezien is voedsel een groeimarkt. In Noordwest-Europa is de markt verzadigd. De bevolking neemt af en het BBP (Bruto Binnenlands Product) neemt niet veel toe."
"Het koopgedrag van consumenten bleef lange tijd traditioneel. Nu zie je een hybride consument ontstaan", weet Ausma. "Dit betekent dat hij zijn dagelijkse boodschappen bij een kwaliteitsdiscounter haalt, zoals Lidl, maar ook voor beleving en dure producten gaat. Het middensegment verdwijnt. Kijk maar naar V&D. Als bedrijf heb je hier niets meer te zoeken."
Ook tijdens de andere presentaties en het debat kwam de macht van supermarktketens aan bod. In de presentatie maakt Ausma duidelijk hoe het zit. Slechts 5 inkooporganisaties (AH, Jumbo, Lidl, Aldi en Superunie) hebben de macht in handen. Daar bereikt de zandloper zijn smalste punt. Bovenaan vind je de input van 63.000 boeren en tuinders. Onderaan de 16,7 miljoen consumenten.
5
inkopers
Grond en rente houden boer bezig
Wanneer de grondprijs, kapitaalmarktrente en annuïteit worden besproken, zit de zaal op het puntje van zijn stoel. "Wat doet een akkerbouwer na goede jaren met zijn geld? Hij investeert het in machines en gebouwen. We zien dat hierdoor het machinepark goed op orde is. Groei bij bedrijven zien we ook terug in grond en grondprijzen. Rentepercentages zijn momenteel onvoorstelbaar laag. Hierdoor zijn de lasten per hectare sinds de jaren '80 niet veel toegenomen."
Aan de hand van een grafiek is te zien dat de 5-jaars annuïteit (rente en aflossing) schommelt van €1.800 tot ruim €2.000 per hectare. De grondprijs steeg in die tijd van €15.000 naar dik €50.000 gemiddeld. Echter, de rentepercentages gingen in dezelfde periode van bijna 12% naar minder dan 2%. Was dit niet het geval geweest, dan was landbouwgrond nu onbetaalbaar.
Lasten per hectare
Vanuit de zaal wordt gevraagd naar de lasten bij akkerbouwers. Zijn die toegenomen? Uit de losse pols zet Ausma een aantal cijfers op een rij: "Agrarische ondernemers hebben circa €3 miljard gefinancierd bij de Rabobank, met een marktaandeel van 80% tot 85% komt daar nog ongeveer €1 miljard bij. Op 500.000 hectare grond, inclusief pacht, betekent dit dat een akkerbouwbedrijf met 140 hectare ongeveer €30.000 tot €32.000 aan financieringslasten per hectare heeft. Hierbij gaan we uit van 70 hectare eigendom. Gemiddeld is minder dan de helft gefinancierd. De gebouwen zijn vrij van financiering. Per jaar komt er een paar duizend euro bij. We praten wel over de top in de akkerbouwsector. Het gaat om de 400 tot 500 grootste bedrijven. Het gemiddelde van het CBS komt namelijk op 60 hectare uit per bedrijf, terwijl wij over 140 hectare praten."
Aflossen een probleem
Naast de grondprijs en rentestand wordt ook flink gediscussieerd over de aflossing op grond. De gemiddelde aflossingstermijn van 30 jaar blijft staan. Volgens Ausma wordt in de akkerbouwsector gemiddeld in 26 tot 27 jaar afgelost. "Grond heeft 1 probleem. Je schrijft er niet op af, waardoor je met nettowinst aflost. Omdat je op investeringen in machines en gebouwen wel afschrijft, zie je dat de aflossing wordt betaald met de afschrijving van deze 2 posten. Op papier werkt dit. Echter, je loopt als ondernemer in een fuik. Na een tijd is je rekening leeg, maar moeten de machines vervangen worden. Inflatie kan een manier zijn om af te lossen op grond. Dit is echter alleen interessant wanneer bedrijven in hun laatste cyclus zitten en geen opvolging hebben, maar alles verkopen."
Niels van der Boom
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
