Grondgebondenheid door fosfaatrecht weer terug

Fosfaatrechten hebben de vinger weer op de zere plek gelegd. De politiek dacht een oplossing te hebben middels een melkveewet en een Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB), maar de fosfaatrechten maken het onderwerp grondgebondenheid weer actueel. Nu hangt er alleen een financiële kater aan vast en daarmee lijkt een antwoord op dit vraagstuk verder weg dan ooit. 

Middels een hoorzitting/rondetafelgesprek melkveehouderij laat de politiek zich bijpraten over de situatie in de sector. Het moet ook helpen bij het nemen van een besluit over de fosfaatrechten en hoe die er uit gaan zien. Een goed moment om inzicht te krijgen in hoe de politiek denkt over de rechten. Het is de eerste keer sinds de brief van 2 juli, waarin staatssecretaris Sharon Dijksma aangaf fosfaatrechten in te voeren, dat er gepraat wordt over de fosfaatrechten.

Hierbij bleek opnieuw hoe groot de steen is die Dijksma in de vijver gegooid heeft. De politiek weet nog niet hoe ze het onderwerp aan gaan pakken, maar ondertussen zitten er wel ondernemers met het handen in het haar vanwege investeringen die terugverdiend moeten worden. Iets wat ook bleek uit de woorden van de aanwezige agrarische ondernemers De Goeij en Oordt. Zij gaven aan grote investeringen gedaan te hebben met het oog op groei en nu te vrezen voor een financiële aderlating, doordat de rechten het heel moeilijk gaan maken om de stallen vol te zetten. 

Waar ging het fout? Zo op het eerste gezicht was de huidige situatie te voorkomen geweest door een kritische houding bij het verlenen van vergunningen. Sieta van Keimpema, voorzitter van de Dutch Dairy Board (DDB), wees er op dat voor het verlenen van vergunningen de milieutechnische ruimte een veel grotere rol had moeten spelen. Iets waar een melkveehouder zelf geen zicht op heeft. 'Dit is de verantwoordelijke partij voor de financiële consequenties.'

In het scenario van Oordt, een akkerbouwer die samen met zijn broer instapte in de melkveehouderij, viel op 7 juli de NB-vergunning op de mat. Een vergunning die al veel eerder was aangevraagd. Daarna volgde het gesprek met een aantal partijen voor de bouw van een nieuwe stal. Toen waren er al verplichtingen aangegaan en zat er niet veel anders op dan doorgaan met de bouw van een stal, waar al twee jaar jongvee voor is aangehouden. Het kostenplaatje bedraagt rond de miljoen euro.

Hij ging uit van de eis voor grondgebondenheid en daar kan hij aan voldoen, net zoals hij ook tegemoet komt aan de vraag naar weidegang. 'Dit was het verhaal van LTO en tot de invoering van fosfaatrechten heb ik ze daar niet over gehoord.'  

Dat lang niet iedereen voorstander is van fosfaatrechten bleek tijdens de hoorzitting. Opnieuw werd de discussie rondom grondgebondenheid uit het stof gehaald. Wat is grondgebondenheid en kan dit de problemen oplossen. Moeten hierin de voer/mestcontracten meegenomen worden en wat als een melkveehouder met een of meerdere akkerbouwers samenwerkt?

Maar hoe moet dan worden omgegaan met de melkveehouders met minder grond, welke ook binnen de kaders van de wet gegroeid zijn? Helpt dit om de waterkwaliteit te verbeteren, want de Nederlandse Melkveehouders Vakbond (NMV) maakte duidelijk dat andere Europese lidstaten met argusogen in de gaten houden hoe Nederland op dit vlak presteert. 

Daarbij legde de DDB ook aan de politiek uit dat een basismelkprijs van 27 euro, waar de melkprijs zich eind september bevindt, onvoldoende is om de rekeningen te betalen. Daarvoor geldt een kritieke melkprijs van rond de 34 euro. 'De hele sector maakt verlies.'

Mochten er toch fosfaatrechten komen dan is de CLM voorstander van een fosfaatbank, omdat dit melkveehouders minder kost dan vrije handel. Maar daar was Jaap Bond, gedeputeerde provincie Noord-Holland en vertegenwoordiger van het Groene Hart geen voorstander van. 'Na 2,5 jaar kunnen we nu met de PAS aan de gang. Het is veel te vroeg voor een fosfaatbank. Verevening is veel beter dan een fosfaatbank.' Maatwerk per gebied verdient de voorkeur van Bond. Ook vanuit juridisch oogpunt werd de fosfaatbank niet goed ontvangen. 'Vrije handel gelijk aan pluimveerechten heeft de voorkeur anders worden melkveehouders weer beperkt.' 

Maar zover is het nog niet, want over die rechten zijn de partijen het verre van eens. Zo klinken er veel geluiden voor een koppeling van rechten aan grond, maar moet de kringloopwijzer dan wel een kans krijgen? Ook de afroming levert veel vragen op. Lubbert van Dellen, van Accon Avm, wijst er namens de accountancy op dat het beter zou zijn om de wildgroei aan regelgeving in een wet te vangen. Ook gaf hij de politiek mee goed te letten op de economische gevolgen wanneer je van productieruimte een productierecht maakt.      

Alleen een standstill leek van meerdere partijen goedkeuring te krijgen, wanneer 2 juli als harde datum blijft staan. Dan krijgt de politiek voor eens en altijd de kans om een antwoord te geven op de mestproblematiek en een definitie te vinden voor grondgebondenheid. Een term die dezelfde kant op lijkt te gaan als de term duurzaamheid. Toch kan dit woord weleens de toekomst van de melkveehouderij in Nederland gaan bepalen. 

Deze keer kregen maar enkele partijen de kans om het woord te doen. Niet aan het woord kwamen bijvoorbeeld de LTO, de NZO en het Platform Streekgebonden Boeren. Het is echter voldoende om aan te geven dat de discussie rondom fosfaatrechten een van lange adem gaat worden.  

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.