Boerenbusiness analyse
Regeldoolhof melkvee maakt het zelfs kamerleden lastig
Grondgebondenheid wordt geregeld middels de AMvB grond-gebondenheid, waarvan de deadline voor het vaststellen van de speelruimte nadert. Fosfaatrechten zijn nodig voor het behoud van de derogatie, maar zelfs de Tweede Kamer raakt er van in de war. Hoe moet een melkveehouder nog weten waar hij aan toe is als zelfs de politiek het soms niet meer weet?
Donderdag vond het debat plaats over de situatie in de melkveehouderij en de fosfaatrechten. In de praktijk ging het in hoofdzaak over de fosfaatrechten. Hoewel de eerste minuten bestonden uit het elkaar verwijten maken en bepalen wie er nu schuldig is aan de huidige 'puinzooi' in de melkveehouderij. De VVD, CDA, Henk Bleker en Europa passeerden hierbij de revue.
Opvallend stil bleef het rondom de AMvB. Tot en met 15 mei, en misschien wanneer Brussel op 20 april ja zegt en de Nederlandse overheid ook tot 15 juni, hebben melkveehouders om de Gecombineerde opgave in te vullen. Voor de sector wordt dit het ijkpunt van de AMvB. De hoeveelheid grond in de opgave bepaalt immers wat de speelruimte op een bedrijf is. Hierin mag de fosfaatreferentie die in het verleden is opgebouwd mee worden genomen.
Tot 20 kg fosfaatoverschot per hectare is er niets aan de hand. Daarna geldt dat bij 20 tot 50 kg overschot, een derde gecompenseerd moet worden met grond. Bij een overschot van meer dan 50 kg moet de helft met grond worden opgevangen. Na inlevering van de opgave is het niet meer mogelijk om actie op grond te ondernemen.
Berichten uit het veld geven aan dat melkveehouders door de fosfaatrechten de AMvB veelal vergeten zijn dan wel zich niet realiseren wat de impact is van de regelgeving. Het houdt in dat veel melkveehouders meer koeien op het erf hebben lopen dan de wetgeving toestaat. Dan is de keus koeien wegdoen of een boete betalen. Die wordt eind 2016 vastgesteld. Dit valt onder een economisch delict. Hoe langer een veehouder wacht met orde op zaken stellen, hoe meer dieren er weg moeten om de balans recht te trekken.
Het is lastig om in te schatten welk effect de AMvB gaat hebben, maar vast staat dat bedrijven in de toekomst gedwongen worden extensiever te worden. Iets wat nog lang niet overal geland is zo bleek uit het debat. De roep om een grondgebonden sector blijft, ondanks de AMvB. Nu worden de fosfaatrechten aangegrepen om dit onderwerp te regelen.
Tegelijk zijn het waarschijnlijk de intensieve bedrijven die koeien moeten weg doen, dan wel grond bij moeten kopen of pachten voor half mei. Door het weg doen van koeien neemt automatisch het fosfaatoverschot af en houden deze bedrijven rechten over. Iets wat lastig te bevatten is. Met name het verband tussen de AMvB en de fosfaatrechten wordt door veel partijen niet gelegd.
Hier zit nog een ander addertje. Zo lijkt het er op dat er een meerderheid tegen het korten op fosfaatrechten bij bedrijfsoverdrachten tussen de familie is. Dit zou ook een min van 10 procent opleveren. Het is ook heel dubbel als de korting wel door gaat, want dan is er een fosfaatreferentie voor de AMvB die mag worden meegenomen, maar loopt het alsnog spaak op een tekort aan rechten.
Alsof de nieuwe regels en de voorgestelde fosfaatrechten nog niet voldoende stof laten opwaaien is er ook nog een derogatie. Die verhoogt de mestruimte van 170 kilogram stikstof per hectare naar 230 tot 250 kilogram. In 2017 verloopt deze, waardoor eind 2016 toch echt een nieuwe nitraatrichtlijn in zicht moet zijn.
Juist vanwege de derogatie wordt er nu gesproken over fosfaatrechten. De vorige keer dat Nederland derogatie wilde kwam die er pas halverwege 2014, was er een aanpassing van de verhouding gras en maïs nodig, werd fosfaatkunstmest verboden voor maïs en zagen de zand- en löss in Gelderland, Overijssel, Utrecht, Noord-Brabant en Limburg de derogatie dalen naar 230 kilogram. Dit gebeurde terwijl het teeltjaar al van start was gegaan. Nederland maakt dan ook gebruik van de meest riante variant.
Dat de Europese Commissie steeds kritischer is gaan kijken naar mest blijkt uit alle ontwikkelingen. Toch waren er partijen voorstander van wachten op de toezegging van een nieuwe derogatie voordat de fosfaatrechten ingevoerd worden. Staatssecretaris Martijn van Dam geeft daarentegen aan de rechten nodig te hebben om in gesprek te kunnen over de derogatie.
Een gevaarlijke ontwikkeling. De fosfaatrechten zijn voor niemand leuk en gaan hoe dan ook pijn doen, maar verlies van derogatie doet pas echt zeer. Zelfs GroenLinks deelde die mening. Toch is er een motie van Dijkgraaf van de SGP om de rechten pas door te zetten na een principe positief akkoord. Een iets mildere variant komt van de hand van Geurts en Dik-Faber die vooral antwoord willen op de vraag of fosfaatrechten voldoende zijn voor de Commissie.
Het debat leverde niet direct nieuwe inzichten op, behalve dat het nogmaals bevestigde dat de partijen in de Kamer het verre van eens zijn met elkaar. Door de haast die er geboden is op dit dossier zijn kenners al tevreden dat Van Dam in elk geval samen optrekt met de sector. Hij bedankt aan het begin dan ook de NZO, LTO en netwerk Grondig .
Herma van den Pol
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
