Hier het stof dat opwaait door fosfaatrechten

Komt het door het zonnige weer en het werk wat het meebrengt? Ligt het aan de omvang van de wetgeving en de toelichting? Wat de oorzaak er ook van is. De concepten voor de wetgeving laten op het eerste gezicht minder stof opwaaien dan de voorstellen die eerder dit jaar naar buiten kwamen. Schijn, want in werkelijkheid komen er een aantal belangrijke onderwerpen in het voetlicht te staan voor de melkveehouderij.    

Door de conceptteksten die er nu liggen wordt in elk geval helder welke kant staatssecretaris Martijn van Dam op wil met de fosfaatrechten. Wat niet betekent dat dit de definitieve wetgeving is. Tot en met 27 september kunnen er vragen gesteld worden. Vermoedelijk vindt er na het herfstreces een Kamerdebat plaats waarin antwoord gegeven wordt op de vragen, zo schat LTO in. 

Dirk Bruins, van belangenbehartiger LTO Nederland, geeft aan dat er tot nog toe weinig vragen uit het veld komen. Iets wat het gevolg kan zijn van het mooie weer en de daarmee samengaande werkzaamheden, maar ook kan het komen door de complexiteit van de tekst, waardoor meer tijd nodig is om de inhoud goed te doorgronden. 

Een onderwerp wat echter wel aan het licht kwam is de knelgevallenregeling. Er wordt namelijk geen rekening gehouden met vee wat op de peildatum uitgeschaard was. Ook de politieke partijen proberen ondertussen te polsen waar de knelpunten liggen. SGP is in deze zeer kritisch, waar Jaco Geurts van CDA zich nog niet uitlaat over de conceptteksten. Hij stelt dat het geen dictaat van PvdA en VVD moet zijn, waarbij je bij het kruisje mag tekenen. Tussen de regels valt te lezen dat er nog diverse aanpassingen nodig zijn om hier iets werkbaars van te maken. 

Ondertussen geeft Harm Wiegersma, van de Nederlandse Melkveehouders Vakbond (NMV), aan dat zij vooral kijken naar de korting, welke pas in juli bekend wordt. Ook de Raad van State was hier kritisch over vanwege de inbreuk op het eigendomsrecht. 'Liever hadden we er een rekensom bij gehad. De Kamer gaat hierover besluiten, maar wat nu als de korting hoger dan acht procent uitpakt', zegt Wiegersma.

Hij staat hier niet alleen in, want doordat Van Dam in de brief bij het wetsvoorstel het heeft over een streven van 8 procent onderstreept hij min of meer de zorgen die er leven bij de NMV. Dit is niet zonder reden. Want uit ondervragingen in het veld kan opgemaakt worden dat diverse melkveehouders al anticiperen op een korting van 10 tot 12 procent. Als gevolg daarvan komt ook de handel in rechten weer op gang en schommelen de prijzen rond 110 euro per recht. Een melkkoe met een melkproductie van 8.000 kg per jaar produceert 40,6 kg fosfaat wat uitkomt op een totaalprijs van 4.466 euro.            

Een alternatief voor kopen kan huren worden. Want daarvoor is ruimte in de conceptteksten, maar dan geldt alsnog de korting van 10 procent. Daarover gaan veel vragen die hij krijgt zegt Lubbert van Dellen, directeur agrarisch van Accon Avm. 'Het is een aantrekkelijk alternatief waar geen financiering voor nodig is.'

Wat automatisch de vraag oproept of het nu aanvragen regent bij de bank voor een aanvullende financiering. Het antwoord daarop komt van Marijn Dekkers, sectormanager veehouderij bij de Rabobank. 'Op dit moment bestaan de rechten nog niet en kunnen dus ook nog niet gefinancierd worden. Ik kan wel zeggen dat een gemiddelde bedrijf geen bedrag van 4 duizend euro per koe kan neerleggen.'

De terughoudendheid van de bank is goed uit te leggen als gekeken wordt naar de onduidelijkheden die er nog zijn. Zo mogen de rechten in de eerste opzet niet worden afgeschreven, maar blijft dit zo? Daarbij moet rekening gehouden wordt met een acceptabele tijd om de rechten af te schrijven en daarmee af te lossen, maar wat is acceptabel. Vijf jaar? De duur van een derogatie? 

Wat niet wegneemt dat melkveehouders in 2017 de balans kloppend moeten maken. Hoe langer ze wachten hoe ingrijpender de stappen die nodig zijn om onder de streep goed uit te komen. Bruins illustreert het. 'Heb je aan het begin van 2017 10 koeien te veel en corrigeer je pas in december dan moet wellicht de hele kudde weg.' Toch geeft hij aan dat de houding van de bank wel te begrijpen is. 'Zo is het maar de vraag wat er gaat gebeuren met de rechten van bedrijven die op 1 januari 2017 niet meer actief zijn? Het maakt overdracht lastig.'

Het draait in dit spel allemaal om de timing. Het einddoel is uiteindelijk behoud van derogatie, goedkeuring voor ruimere mestnormen. Het geeft melkveehouders ongeveer een kwart meer mestruimte op een hectare grond. Raakt de sector deze geste van de Europese Unie kwijt dan houdt het in dat het mestoverschot fiks groeit en prijzen voor de afzet van mest de pan uit gaan rijzen. Iets wat ook varkens- en pluimveehouders in de portemonnee gaat raken. Belangrijk hierin is om niet uit het oog te verliezen dat alles draait om de waterkwaliteit. 

Om een nieuwe derogatie binnen te halen zijn de fosfaatrechten nodig en een zesde nitraatrichtlijn. Daarover zijn de eerste gesprekken begonnen. Wiegersma was erbij en proeft vooral dat het ministerie zoekende is. Hij zegt dat het verder gaat dan landbouw en dat ook het ministerie van Infrastructuur en Milieu hierbij betrokken hoort te worden. 'Want uiteindelijk gaat het er om dat de waterkwaliteit beter wordt. Daarvoor moet naar de bronnen gekeken worden.' Ook wordt binnen afzienbare tijd meer verwacht over de motie waterkwaliteit. 

Toch kan niemand er omheen dat er een fosfaatplafond was voor melkveehouders en daar is de sector glansrijk overheen gegaan. Om de goodwil van Brussel te behouden is het volgens de NMV van belang dat de sector een positief geluid gaat laten horen. Ook anderen geven aan dat Nederland moet bewijzen dat het de productie kan beteugelen. Dat er daarvoor koeien weg moeten lijkt onvermijdelijk. Het spel is nog niet uitgespeeld, maar de tijd begint wel te dringen.

Pakweg vier jaar geleden moest Nederland knokken voor derogatie. Nu ondersteunt Brussel melkveehouders, maar dan wel degene in de landen om Nederland heen, zo klinkt het in de wandelgangen volgens Jan Huitema. Nederland en Ierland krijgen min of meer de zwarte piet toegespeeld als gesproken wordt over de melkproductie. Waarmee het verkrijgen van de nieuwe derogatie een spannende uitdaging wordt. 

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.