Column Edin Mujagic
Rotte appels en gebakken peren in de eurozone
Over de onnavolgbare Europese logica zijn vele boekwerken geschreven. Onlangs hebben we nog een prachtig voorbeeld ervan gezien.
De kans erop slonk met de dag en daarna schijnbaar met het uur maar uiteindelijk is het alsnog gelukt. Er is een deal gesloten tussen Griekenland en de andere eurolanden waardoor de Grieken gewoon met de euro’s kunnen blijven betalen. De euro is daarmee gered, klinkt het triomfantelijk vanuit alle hoeken.
De eurozone moet je zien als een mandje met appels. Het gezond boerenverstand zegt dat als je daarin een rotte appel ziet, je die eruit moet halen om de rest te redden. Boerenverstand komt echter de politieke bastions van Europa helaas niet binnen.
De eurolanden zijn voor een deel Griekenland, het land dat ons overigens vóór de invoering van de euro en lang erna jaar in jaar uit voorgelogen heeft over zijn begrotingstekort, staatsschuld, economische groei en Joost mag weten over wat nog meer, tegemoet gekomen. Ja, de Grieken hebben heel wat moeten slikken maar uiteindelijk geldt dat zij de winnaar zijn: zijn hebben op zijn minst iets van wat ze wilden gekregen; de rest van de eurozone slaagde er hooguit in een deel van de zaken die we met Athene al overeengekomen waren, voort te laten bestaan. De Grieken hebben op het laatste moment de beloofde lijst van maatregelen die ze gaan nemen, ingeleverd in Brussel. Brussel zei vrijwel meteen ‘prima, ziet er goed uit’. Maar wat erop staat zijn voor een groot deel zaken die Griekenland jaren geleden al beloofde aan te pakken, denk aan corruptie en belastingontduiking. Zaken die het land keer op keer níet aangepakt heeft. Hier treden we Brussel in, een oord waar logica niet welkom is.
Het ironische is namelijk dat de politici uit andere eurolanden en Europese beleidsmakers om de euro te redden precies dát hebben gedaan wat de euro in een staat van permanente instabiliteit zal houden. Het enige wat de euro écht zou redden wilden en willen ze echter koste wat kost vermijden, namelijk Griekenland, de rotte euroappel, eruit zetten. Het is niet niet toegeven aan de Griekse eisen waardoor de euro in levensgevaar blijft verkeren maar juist het wél toegeven eraan.
De enige manier waarop de euro een succes kan worden, is het land of de landen die ervoor zorgen dat de vraag of de munt levensvatbaar is actueel blijft, eruit te halen. Op die manier zouden in de muntunie alleen landen blijven die van de euro écht een sterke en stabiele munt kunnen en willen maken of landen die dat misschien niet willen maar wel zullen doen omdat ze dan eindelijk zouden weten dat de ultieme consequentie van zich niet houden aan de regels gedwongen vertrek uit de euro is.
‘Ja maar dan is het wachten totdat een ander euroland eruit stapt, zoals Spanje of Portugal’ zeggen velen dan tegen me. Griekenland is dan ineens niet meer de rotte appel maar de spreekwoordelijke schaap uit de gezegde 'als er een schaap over de dam is, volgen er meer'. Laten we dat echter eventjes analyseren.
In de eurozone hebben we sterke en zwakke landen. Zwakke landen blijven overeind dankzij de hulp van andere eurolanden, EU en de Europese Centrale Bank. Die gaan dus nooit uit zichzelf uit de euro treden, ze zouden wel gek zijn. Als Griekenland gedwongen zou worden uit de euro te stappen, dan zal men zich in Lissabon en Rome bijvoorbeeld realiseren dat zich niet houden aan de Europese afspraken uiteindelijk ertoe kan leiden dat je eruit gezet wordt. Grote kans dat de landen die er altijd kantjes van afliepen, hun gedrag zullen aanpassen.
Blijven sterke landen over, zoals Duitsland. Dat land wil echter van de euro een succes maken en heeft er veel voor over. Vergeet niet dat de euro voor zo een land minstens zo veel een politiek als een economisch project is. En je zou het bijna vergeten maar: Duitsland heeft de euro hard nodig. De economie van dat land heeft het sinds het begin van de crisis uitstekend gedaan, maar voor een belangrijk deel komt dat door de euro. In de eerste plaats konden andere Europese landen niet via waardevermindering van hun munten hun producten goedkoper maken in het buitenland en zo hun bedrijven een voordeel geven ten opzichte van de Duitse bedrijven. In de tweede plaats: door alle problemen met de euro, is de munt zeker het afgelopen half jaar behoorlijk verzwakt. Dat was en is voor dé exportkampioen, Duitsland, een onbetaalbaar voordeel.
Terug naar het Griekse drama. Griekenland uit de eurozone zetten zou voor meer fiscale discipline en economische hervormingen zorgen dan alle six-packs, two-packs, Europese semesters, Stabiliteits- en groeipact en andere zogenaamde harde Europese afspraken die in de praktijk het papier waarop ze geschreven zijn niet waard zijn, ooit zullen kunnen. De enige manier waarop de euro een succes kan worden is dus de zwakke landen eruit te werken. Maar dat is precies wat onze politici en beleidsmakers koste wat kost proberen te voorkomen. Geen prijs is te hoog daarvoor. Zoals zwichten voor de Griekse chantage.
Het gevolg zal zijn dat we, zolang de euro er is, te maken zullen hebben met een permanente bron van instabiliteit en onzekerheid voor de munt, namelijk Griekenland. Dat land is simpelweg niet in staat zijn schulden ooit af te betalen aan ons, daar is de schuldenlast te hoog en de onderliggende economie die voor middelen voor aflossing moet zorgen, te rot voor. In tegenstelling tot het verleden heeft Athene nu niet eens de stimulans te liegen over zijn economische groei. Sterker nog, het heeft er alle baat bij die lager voor te stellen dan die is want hoge groei betekent groter vermogen schulden af te lossen.
De noodleningen die Griekenland de afgelopen jaren gekregen heeft van de andere eurolanden, verschillende Europese instellingen en het Internationaal Monetair Fonds, moeten tussen nu en 2055 afbetaald worden. Het feit dat de Griekse economie alleen hard kan groeien als de vraag naar olijven met 10.000 procent stijgt in de wereld – en dan nog ben ik er niet zeker van – betekent dat we tot en met 2055 waarschijnlijk elk jaar te maken zullen hebben met Griekenland dat om een nog lagere rente en/of langere aflosperiode smeekt of, als dat niet werkt, chanteert met toenadering tot Rusland of het blokkeren van de besluitvorming op andere gebieden in de Europese Unie.
Als het inderdaad waar is dat een deal met Griekenland betekent dat dat land definitief in de eurozone blijft, dan betekent dat dat de rotte appel in het mandje blijft en andere, gezonde, exemplaren zal bederven. En dat moet dan, zoals velen stellen, goed zijn voor de euro!? Dat is alleen goed voor de euro als je hoopt dat de euro in alles op de drachme of de lire en in niets op de gulden of de mark moet lijken. We weigeren de rotte appel uit het mandje te halen en blijven daardoor voor eeuwig, of in ieder geval heel lang, met de gebakken peren zitten.
Edin Mujagic
Monetair econoom en DCA analist rentemarkt
Edin Mujagic
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.