Column van Krijn Poppe

Hoge prijs werkt het beste tegen hoge prijs

26 Januari 2011 - Krijn J. Poppe
De eerste weken van het jaar reisde ik door zuidelijk Afrika. Als toerist, maar wie door het fraaie landschap reist, denkt toch ook af en toe na over de economie van de landbouw ter plekke. Twee inzichten zijn ook voor ons in agrarisch Nederland interessant en wil ik graag met u delen.
 
De eerste brandende kwestie gaat over de concurrentiepositie van de Europese rundvleesproductie. Bij verdere liberalisatie in de internationale handel verwachten veel economische modellen dat onze productie onder druk komt en in extensieve gebieden als Schotland en het noorden van Zweden krimpt.
 
Een bedrijfsbezoek in Namibië leek dat te bevestigen. Daar wordt tegen lage kosten zeer extensief vlees geproduceerd. Ik logeerde op een boerderij met 3.300 ha. Omdat een koe zo’n 15 ha nodig heeft, is de bedrijfsomvang toch beperkt tot zo’n 200 beesten. Runderen worden verkocht als ze 7 maanden oud zijn (speenleeftijd) of na 2 jaar. De grondprijzen zijn dan ook navenant: 60 a 120 euro per ha.
 
Namibië is trots op zijn export van rundvlees naar de EU. Op verschillende plekken in het land en aan de grens zijn veterinaire maatregelen zichtbaar, van borden en controles tot desinfectie van alle reizigers via de bekende vloermatjes. Misschien moeten we in sommige delen van Europa, als ze dan toch leeglopen, ook naar dat soort extensieve, grootschalige bedrijfssystemen toe. Dan wordt het gras dat er groeit tenminste nog gebruikt.
 
En dat is dan weer goed voor de wereldvoedselvoorziening, de tweede brandende kwestie bij de oplopende voedselprijzen. Reizend door Zambia kon ik me niet aan de indruk onttrekken dat er veel meer landbouw mogelijk is dan je nu ziet. Nu zie je hier en daar wat hutten van mensen die wat vee weiden (en dat ’s avonds in de kraal bij de hut opstallen) en wat maïsakkertjes. Maar ook hele stukken die niet worden bebouwd: savannes, struikgewas, boomgroepen.
 
Niet meteen fraaie natuur, want daarvoor moet je naar de mooie natuurparken waar toerisme een belangrijke bron van inkomsten is. Verschillende economen en landbouwkundigen schatten in dat in zulke gebieden nog veel landbouwkundige ontwikkeling mogelijk is. Net als in Brazilië is gebeurd.
 
Dat dit in Afrika nog niet heeft plaatsgevonden, lijkt me een kwestie van prijzen en instituties. Het gebied is leeg en heeft eigenlijk te weinig mensen om met de huidige handmatige technieken alle land te bewerken. Andere technieken (mechanisatie) zijn duur en vereisen kapitaal. En kunstmest.
 
Daarvoor zijn de prijzen te laag en dat komt onder meer weer door de enorme afstanden (de kust is ver weg, de wegen maar matig) en door matig werkende markten (weinig concurrentie, samenhangend ook met de geringe bevolkingsomvang). Boeren hebben dus geen prikkels om voor anderen dan zichzelf en de lokale markt te produceren.

Het leidt tot armoede, waardoor mensen wegtrekken naar de grote steden in onder meer Zuid-Afrika. Die daarmee hun concurrentiepositie in de industrie of bijvoorbeeld wijnbouw op peil houden (lage lonen) en waarmee het inland leeg en arm blijft. En wie er wel wat verdient, heeft meteen ook veel familie en monden te voeden. Voeg daarbij de matig functionerende staat (hoewel dat in dit deel van Afrika nog wel lijkt mee te vallen) met bureaucratie en corruptie en je begrijpt waarom het maar matig van de grond komt.

Maar als de voedselprijzen hoog blijven, dan komen de prijsverhoudingen anders te liggen. Dan zou het me niet verbazen dat in dit deel van Afrika nog grote oppervlaktes onder de ploeg gaan en bijdragen aan de voedselvoorziening. Zodat weer eens blijkt dat hoge prijzen de beste remedie tegen hoge prijzen zijn.

Krijn J. Poppe
Econoom met een analyserende blik op de landbouw

 

Krijn J. Poppe

Krijn Poppe werkte bijna 40 jaar als econoom bij het LEI en Wageningen UR en vervult nu een aantal advies- en bestuursfuncties. Voor Boerenbusiness duikt hij in zijn boekenkast en bespreekt actuele ontwikkelingen aan de hand van klassiek geworden studies.

Bel met onze klantenservice 0320 - 269 528

of mail naar support@boerenbusiness.nl

wil je ons volgen?

Ontvang onze gratis Nieuwsbrief

Elke dag actuele marktinformatie in je inbox

Aanmelden