Wie heeft thermometer voor termijnmarkten?

29 Maart 2011 - Krijn J. Poppe
De hoge graanprijzen blijven de gemoederen bezig houden. En dat geldt ook voor de invloed van de termijnmarkt op de prijzen en de mogelijke speculaties op die termijnmarkten. Speculeren met voedsel, het zou toch eigenlijk niet moeten mogen.
 
Al eens eerder heb ik er hier op gewezen dat de term speculatie voor meerdere uitleg vatbaar is en nog niet zo gemakkelijk in de praktijk is vast te stellen. Toch zijn er nog al wat berichten dat er sprake is van een hoog volume in Chicago, doordat beleggers er actief zijn.
 
Of dat de gewenste risicospreiding voor die beleggers oplevert, is overigens de vraag. De energieprijs en voedselprijzen, ja zelfs de prijs van een goede fles Bordeauxwijn, lopen steeds meer gelijk. Niet omdat er zoveel olie nodig is voor een fles wijn, maar omdat ze beide oplopen door hoge vraag uit de nieuwe opkomende economieën.
 
Velen denken dat termijnmarktprijzen de dagmarkten beïnvloeden. Op korte termijn is dat waar: loopt de prijs op, dan wachten wij boeren nog even met verkopen en de kopers in de voedingsmiddelenindustrie kopen dan juist liever vandaag dan morgen. Als de vraag naar het product dan ook nog eens niet erg gevoelig is voor de prijs, dan is dat een recept voor een forse prijsstijging. Op die manier werkt de termijnmarkt als een injectienaald in de fysieke markt.
 
Maar wat omhoog gaat, komt ook weer naar beneden. Tegen het eind van het seizoen moeten alle granen (of aardappelen of wat dan ook) wel afgeleverd zijn. Was eerst de prijs door een verkeerde speculatie te hoog, dan zal die weer dalen. Gemiddeld over het seizoen is er dan geen effect. Eerder is er een effect op het volgend seizoen: de hoge prijzen lokken een groter aanbod uit.
 
Ondanks dit theoretisch inzicht houden toch veel mensen - tot op het hoogste niveau - vast aan het beeld van de termijnmarkt die als injectienaald werkt, wat gerenommeerde onderzoekers er ook over schrijven en zeggen. In werkelijkheid werkt de termijnmarkt echter als een thermometer. Als er in de fysieke markt veel onzekerheid is, dan komt die tot uiting in een risicopremie op de termijnmarkt, en wordt het voor beleggers ook interessanter om mee te speculeren.

Een bron van onzekerheden in de fysieke markt zijn de weersproblemen in Rusland, Australië en nu ook China. Inmiddels zijn daar politieke risico’s bijgekomen: het zou wel eens kunnen zijn dat Arabische landen extra invoeren bij de huidige politieke situatie.
 
Een Franse collega die termijnmarkten bestudeert, wees me onlangs nog op een derde onzekerheid: in niet-westerse landen zijn de oogstramingen en voorraadinformatie van veel geringere kwaliteit dan bij ons. Dit leidt tot onzekerheden over het aanbod (en de vraag). Vroeger deed dat er niet zo toe, maar nu die landen belangrijk zijn geworden wel. Dat levert onzekerheden op in de reële markt, die speculatieve bewegingen (op de termijnmarkt) versterken. Want de termijnmarkt is een thermometer.

Een oplossing is misschien ook wel in zicht: satellieten en gewasgroeimodellen zijn samen steeds beter in staat om van uit de lucht waar te nemen hoe groot de opbrengst is. Een proefschrift dat onlangs aan de Universiteit Twente is verdedigd, kwam tot 95 procent zekerheid per vierkante kilometer. Toegepast op wereldschaal lijkt me dat zeer nauwkeurig. En veel van die data is over een paar jaar vrijwel gratis beschikbaar, zo hoorde ik in andere kringen. De thermometer voor de termijnmarkten hangt straks in een baan om de aarde.

Krijn J. Poppe
Econoom met een analyserende blik op de landbouw

Krijn J. Poppe

Krijn Poppe werkte bijna 40 jaar als econoom bij het LEI en Wageningen UR en vervult nu een aantal advies- en bestuursfuncties. Voor Boerenbusiness duikt hij in zijn boekenkast en bespreekt actuele ontwikkelingen aan de hand van klassiek geworden studies.

Bel met onze klantenservice 0320 - 269 528

of mail naar support@boerenbusiness.nl

wil je ons volgen?

Ontvang onze gratis Nieuwsbrief

Elke dag actuele marktinformatie in je inbox

Aanmelden