Column Krijn J. Poppe

Het effect van een verlaagd BTW tarief

27 Juni 2011 - Krijn J. Poppe

Dezer dagen gaat de BTW voor de beeldende kunsten omhoog van het verlaagde tarief naar het normale tarief van 19 procent. En dus worden de kaartjes voor de Zwarte Cross, Lowlands en al die andere festivals wat duurder. Het roept de vraag op waarom er überhaupt een verlaagd tarief bestaat.

Sommigen hebben die vraag al bijna beantwoord. Zo schreef de Europese Commissie in december 2010 in een groenpapier over de toekomst van de BTW: ‘een brede BTW, idealitair met 1 tarief, zou dicht komen bij het ideaal van een consumptiebelasting dat de administratieve lasten zo klein mogelijk maakt’. Ook de OECD pleit in een recente uitgave voor een systeem met maar 1 tarief. En er zijn landen zoals Denemarken, Zwitserland en Nieuw Zeeland, als ook enkele Afrikaanse landen die in de praktijk vrij dicht bij dit ideaal zitten.

Economen zien daar veel voordelen in. De vrijheid van de individuele burger om zijn eigen keuzes te maken, staat bij hen hoog in het vaandel. Ze zien veelal weinig reden waarom de overheid in die keuzes moet proberen te sturen door met de prijzen (via het BTW regime) te manipuleren. Tenzij producten milieubelastend zijn, maar dan is er reden voor een accijns. Als overheden sturen in keuzes van de consument met de BTW, zetten mijn vakbroeders al snel vraagtekens bij de effectiviteit en wijzen op de hogere administratieve lasten.

Een reden om een verlaagd tarief te hebben is dat er goederen, zoals basisvoedingsmiddelen een groot deel van de bestedingen van arme consumenten uitmaken. Als je daarop de BTW verhoogt, vergroot je de inkomensverschillen. Daar valt tegen in te brengen dat het nog al lastig is om vast te stellen wat in een land als Nederland basisproducten zijn. Voor de een zijn het aardappelen, voor de ander telefoon of luiers. Paarden en bloemen, nu bij ons onder het verlaagde tarief, zullen velen niet op dat lijstje zetten.

Bovendien zou je de lage inkomensgroepen gemakkelijk kunnen compenseren bij het invoeren van 1 tarief via de loonbelasting, met als voordeel dat je ook daar nog administratieve lasten vermindert: een aantal mensen hoeft geen aangifte meer te doen.

Een tweede reden voor een verlaagd tarief is de werkgelegenheid. Als er meer gekocht wordt van goederen met een verlaagd tarief, levert dat meer werk op, wat vooral voor laaggeschoolde arbeid een pré is, ook omdat dit tot minder zwart werken leidt. Reden dus voor lage tarieven op diensten van kappers en fietsenmakers.

De ervaringen zijn gemengd. Zo verlaagde Frankrijk in de crisis in 2009 de BTW voor restaurants van 19,6 naar 5,5 procent. Het verschil verdween vooral in de zakken van de restauranthouders, want die verlaagden hun prijzen maar met 1 procent, zodat er maar weinig effect was voor kok en obers. Iets dergelijks gebeurde bij Duitse hotels.

Daarentegen rekende het LEI onlangs uit (in een boekje waarover ook maar 6 procent BTW hoeft te worden betaald) dat afschaffing van het verlaagde tarief in Nederland alleen al in de tuinbouw 1.660 arbeidsplaatsen zou kosten. Het levert wel 168 miljoen aan BTW-inkomsten voor de schatkist op, maar daar moeten dan natuurlijk weer werkeloosheidsuitkeringen af. Het argument van werkgelegenheid is dus ook groter als er forse werkeloosheid is, en nogal zwak als tuinders moeite hebben om personeel uit Oost-Europa aan te trekken.

Als ik zo de literatuur bekijk, denk ik dat de discussie nog wel zal even doorgaan. Een brede BTW met 1 tarief mag dan het ideaal van veel economen zijn, het vereist vermoedelijk een lege schatkist bij de overheid en inkrimping bij de Belastingdienst om zo’n versimpeling in te voeren. Maar misschien zitten we daar niet zover vanaf.

Krijn J. Poppe
Econoom met een analyserende blik op de landbouw

Krijn J. Poppe

Krijn Poppe werkte bijna 40 jaar als econoom bij het LEI en Wageningen UR en vervult nu een aantal advies- en bestuursfuncties. Voor Boerenbusiness duikt hij in zijn boekenkast en bespreekt actuele ontwikkelingen aan de hand van klassiek geworden studies.

Bel met onze klantenservice 0320 - 269 528

of mail naar support@boerenbusiness.nl

wil je ons volgen?

Ontvang onze gratis Nieuwsbrief

Elke dag actuele marktinformatie in je inbox

Aanmelden