Innovatie vraagt meer dan enkel onderzoek

2012 wordt het jaar van de innovatie. Als het aan de regering ligt althans. Aan de crisis ligt het ook niet: die zet aan tot innovatie, de arbeidsproductiviteit moet omhoog en de concurrentiepositie moet worden verbeterd.

Overheid en bedrijfsleven hebben zich intussen gevonden in zogenaamde innovatiecontracten. Het in topsectoren georganiseerde bedrijfsleven geeft daarin aan met welke onderwerpen het onderzoek aan de slag moet. Ik heb de contracten voor Agrofood en voor Tuinbouw & Uitgangsmaterialen gelezen. Het zijn mooie overzichten geworden en met de keuze van themas is weinig mis. Hoewel ik zelf veel meer op ICT zou hebben ingezet, dat wordt komende jaren een belangrijke bron van vernieuwing.

Mijn echte kritiek zit op twee andere punten. Allereerst zijn het geen innovatiecontracten maar Research & Development contracten. R&D is belangrijk en een bron voor innovatie, maar innovatie en innovatiebeleid gaan over veel meer. Innovatie is vaak slimmer organiseren, creativiteit bevorderen, vrijheid tot ondernemen bieden. Innovatiebeleid betekent ook dereguleren, soms juist reguleren, resulteren dat het landbouwbeleid tot innovatie en duurzaam produceren leidt, bedrijven met een lage arbeidsproductiviteit niet overmatig beschermen en nieuwe combinaties tussen sectoren tot stand brengen: zoals landbouw en chemie in de biobased economy.

De innovatiecontracten gaan daar nauwelijks over, die maken een planning voor onderzoek in Wageningen of elders. Niet verkeerd, als je maar niet denkt dat je innovatie bevordert door boven in de trechter van een onderzoeksmachine geld voor onderzoeksthemas te storten en dat dan na een paar jaar onderuit het apparaat automatisch duurzamere consumptiemethoden of nieuwe business modellen rollen. Daar is meer voor nodig.

Dat brengt me bij mij tweede punt van kritiek: de lineaire kijk op innovatie van geld er in, uitvindingen er uit, leidt vooral tot technisch onderzoek. De ambitieuze visies staan bol van begrippen als duurzaamheid, consument, arbeidsmarkt, nieuwe verdienmodellen, export van complete systemen en maatschappelijke acceptatie. Maar er lijkt in de onderzoeksagenda niet veel van terug te vinden. Terwijl we de manier waarop we het GLB inrichten belangrijker is voor de innovatie en concurrentiepositie dan een nieuw aardappelras of een wat andere stal.

Ik heb even geteld, maar het woord bio-raffinage komt in het Agrofood-contract meer dan twee keer zo vaak voor dan het woord gedrag, terwijl ander gedrag de essentie van innovatie is. Het Tuinbouw-contract vult de ambitie consumenten hebben vertrouwen in gezond en veilig voedsel in met biomarkers en bionanotechnologie. Ik mag hopen dat er nog wat consumentenonderzoekers bij betrokken worden die kijken of de Duitse consument die koppeling ook zo ziet, en enkele communicatie-sociologen die het maatschappelijk draagvlak in Den Haag en omstreken vanaf het eerste moment in de peiling houden.

Kortom, een mooie aanzet die Research & Development agendas, maar gelukkig hebben we een nieuw jaar om er nog echte innovatieagendas van te maken. Ik wens u veel en vooral succesvolle vernieuwing in 2012.

Krijn J. Poppe

Krijn Poppe werkte bijna 40 jaar als econoom bij het LEI en Wageningen UR en vervult nu een aantal advies- en bestuursfuncties. Voor Boerenbusiness duikt hij in zijn boekenkast en bespreekt actuele ontwikkelingen aan de hand van klassiek geworden studies.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.