Column Krijn J. Poppe
Tijd om uw bedrijf op veerkracht te testen
Veerkracht is de laatste jaren een populaire term geworden. Spraken we vroeger over robuustheid of ‘tegen een stootje kunnen’, en in de bedrijfseconomie van ‘reserves’, nu kom je op veel plekken het begrip ‘veerkracht’ tegen. En vaker nog in het Engels: resilience.
Het is ontegenzeggelijk een belangrijk fenomeen. Afgelopen maand hield ik me onder andere bezig met de effecten van de Russische boycot en dan zie je hoe belangrijk veerkracht is. Bij de glasgroentebedrijven blijkt die heel vaak te zijn verdwenen: de laatste 6 jaar is er per saldo geen inkomen verdiend en dat heeft de reserves aangetast. Het eigen vermogen is geslonken. Niet alleen door onttrekkingen voor het gezin, maar ook omdat het onroerend goed een stuk minder waard is. Geen wonder dus dat die sector een veel grotere behoefte heeft aan ondersteuning dan de zuivel, waar het een stuk beter zit met de veerkracht.
Het begrip veerkracht is gepopulariseerd in de hoek van de ecologie. Net zoals de veerkracht bij te ver uitrekken uit een elastiek kan verdwijnen, kunnen ook ecosystemen ineens de geest geven. Er is dan een ‘tipping point’ en het wordt nooit meer zoals het was. Sommigen zien in de boycot ook zo’n omslagpunt, waar het gaat om de geopolitiek.
In uw accountantsrapport komt u nog geen kengetal tegen voor veerkracht. Toch is het voor de agrarische bedrijfskundigen en ondernemers zinvol om het bedrijf eens tegen het licht te houden van dit begrip. Eind augustus was ik in Ljubljana (Slovenië) op het grote Europese landbouweconomen congres en daar hield de Oostenrijkse hoogleraar Ika Darnhofer een mooie inleiding over waar je dan op moet letten. Zij onderscheid drie aspecten van veerkracht: buffercapaciteit, aanpassingscapaciteit en transformatiecapaciteit.
Buffercapaciteit heeft betrekking op de mogelijkheid om een onverwachtse schok op te vangen. Dat kunnen lage prijzen zijn, of hagelschade of een ongeval. Veel ondernemers hebben wel een beeld van wat ze in zo’n geval moeten doen, houden er kredietruimte voor aan of hebben zich verzekerd. Bij aanpassingscapaciteit gaat het niet om een eenmalige tegenvaller maar in zekere zin om innovatie. De situatie verandert definitief, zoals bij een veranderend landbouw- of milieubeleid, en het bedrijf moet zich aanpassen.
De lastigste van de drie is de transformatiecapaciteit. Daar gaat het om de vaardigheden om radicale veranderingen door te voeren in het bedrijf. Door bijvoorbeeld op een heel andere productie over te schakelen, omdat de huidige niet meer rendabel is. Kunt u dat als het moet? En wat wordt het dan? Vaak is er een crisis nodig om zo iets tot stand te brengen, zonder crisis is het immers ook niet nodig.
In management cursussen leg ik wel eens uit dat je in zo’n geval een man, een plan en een crisis nodig hebt. De boycot leert dat een crisis snel en onverwachts kan komen. Een scenario in het achterhoofd voor Plan B kan dan helpen om te zorgen dat u de man of vrouw bent die de verandering tot stand brengt.
Ook wij wetenschappers moeten nog meer doen met het begrip veerkracht in deze tijden van verandering. Economen houden van modellen die gebaseerd zijn op evenwicht uit de ordelijke, mechanische wereld van Newton. De echte wereld is complexer, daar heerst meer chaos en moet je meer systemisch denken over afhankelijkheden. Veerkracht als begrip leert je nadenken over de interactie tussen volharding en verandering.
Krijn J. Poppe
Econoom met een analyserende blik op de landbouw
Krijn J. Poppe
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.