Stappen pachtpartijen over eigen schaduw?

Het belang van pacht. Dat hoef je mij niet te vertellen, zult u zeggen. Dat geldt echter niet voor iedereen. Af en toe bekruipt mij het gevoel dat velen - ook rentmeesters en hun opdrachtgevers en zelfs pachtende boeren en beleidsmakers - onvoldoende doordrongen zijn van het belang van pacht.

Al eeuwenlang is pacht een manier om grond te kunnen gebruiken zonder over het eigendom daarvan te beschikken. Voorafgegaan door crisispachtwetgeving in 1937 is sinds 1958 de rechtspositie van de pachter in de wet verzekerd. De scheiding tussen gebruik en eigendom was nodig, omdat grond eigenlijk altijd te duur is geweest om daar een lonende agrarische exploitatie mee te behalen.

Uit beleggingsoogpunt is grond achteraf vrijwel nooit te duur geweest; de waardestijging heeft de aankoopsom ruimschoots goed gemaakt. De boer die ook eigenaar is van zijn grond, is dus in feite ook belegger. Het belang van pacht als financieringsinstrument voor de landbouw blijkt uit art. 7:327 lid 1 BW en het daarop gebaseerde Pachtprijzenbesluit.

Vrijstelling zou eerder op zijn plaats zijn 
Daarnaast biedt de wet bescherming aan de pachter, waarbij de belangen van de verpachter niet uit het oog worden verloren. Verpachte grond is ook voor de verpachter een bewezen veilige en waardevaste belegging met een aantrekkelijk rendement door pachtinkomsten en waardestijging. De pachtprijzen zijn echter begrensd door het Pachtprijzenbesluit. Alleen zijn voor (particuliere) verpachters de pachtinkomsten soms niet voldoende om de lasten op te brengen, met name de vermogensrendementheffing over een fictief rendement van 4% van de verpachte waarde.

Juist vanwege die wettelijke beperking van de hoogte van de pacht zou de wetgever de vermogensrendementheffing voor verpachters moeten heffen over de werkelijk behaalde inkomsten. Ter bevordering van een duurzaam gebruik door langjarige pachtcontracten zou zelfs een vrijstelling op zijn plaats zijn. In de praktijk zoekt de verpachter van vrije grond zijn heil in geliberaliseerde pacht.

Bodemkwaliteit erop achteruit
Voor extra hectares zijn er altijd wel boeren te vinden die geen extra kosten hoeven toe te rekenen aan productiemiddelen die ze toch al hebben (machines, gebouwen en arbeid). Dat is sinds 1995 toegestaan via de eenmalige pacht en sinds 2007 via de geliberaliseerde pachtvorm. Duurzaam is deze oplossing niet: veelal gaat de kwaliteit van de bodem er op achteruit, al was het maar omdat vanwege de hoge pachtprijzen een intensief bouwplan is vereist.

Tot slot is pacht - ook voor bedrijven met (gedeeltelijk) eigendom - van belang voor bedrijfsopvolging. Deze week vernemen we van de bemiddelaar diens bevindingen. Ik ben benieuwd of de partijen over hun eigen schaduw zijn gestapt om in het belang van alle partijen pacht ook in de toekomst voor de Nederlandse landbouw te behouden en uit te breiden. 

Piet van der Eijk

Piet van der Eijk was van 2012 tot begin 2019 de voorzitter van de Bond van Landpachters en Eigen Grondgebruikers (BLHB). Daarnaast heeft hij een akkerbouwbedrijf in polder de Biesbosch in het buitengebied van het Eiland van Dordrecht.

© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.