Column Edin Mujagic

Onterechte angst: deflatie is gedemoniseerd

14 November 2014 - Edin Mujagic - 1 reactie

‘Deflatie is slecht, en dus ongewenst, omdat mensen dan hun consumptie gaan uitstellen. Daardoor sluiten winkels en bedrijven hun deuren en loopt de werkloosheid enorm op.’ ‘Deflatie is slecht en ongewenst omdat dan de schulden zwaarder gaan wegen’.

Dit zijn twee argumenten die altijd opduiken als onderbouwing waarom de centrale banken zoals de Europese Centrale Bank (ECB) alles in het werk moeten stellen prijsdalingen te voorkomen. In een drieluik ga ik dieper in op het fenomeen deflatie. Afgelopen jaren heb ik me verdiept in de monetaire historie, onder meer de historische ontwikkelingen van deflatie en inflatie in de wereld, op basis waarvan ik het boek Geldmoord heb geschreven.

Dit drieluik is gebaseerd op feiten en cijfers die ik daarbij tegen ben gekomen. In deel één stond ik stil bij het eerst genoemde argument; het tweede argument stond centraal in deel twee. In dit laatste deel wil ik naar het fenomeen deflatie kijken door de tijd heen, met speciale aandacht voor één specifieke periode en de gevolgen ervan.

Inflatie, dat de prijzen stijgen, is een normaal verschijnsel en deflatie, prijsdalingen, is juist abnormaal. Dat is ongeveer het beeld dat je hebt als je het afgelopen jaar nieuwsberichten en allerlei rapporten over beide fenomenen gevolg hebt. In het verlengde daarvan geldt dat een beetje inflatie goed is en deflatie altijd tot een ramp leidt. Dat is onzin.

Inflatie is veel dingen maar een normaal verschijnsel is daar niet één van. In de eeuwen waarin we geen centrale banken hadden, kwamen prijsstijgingen en prijsdalingen ruwweg even vaak voor. De prijzen waren toen het gevolg van het spel van vraag en aanbod. Vroeger was geld gemaakt van goud en zilver. Kwam er meer goud en/of zilver in omloop, dan stegen de prijzen. Dat is hoe de markt werkt. Iets wat minder schaars is, wordt ook minder waard. De Grote Prijsrevolutie in Europa is een prima voorbeeld.

De prijzen stegen fors tussen ongeveer het jaar 1550 en 1650. In dezelfde periode verscheepten de Spanjaarden duizenden tonnen goud en zilver uit Midden- en Latijns-Amerika waar ze net de Maya’s, Inca’s en de Azteken aan hun gezag onderwierpen. De periode van prijsstijgingen in Europa valt naadloos samen met de leegroof van dat goud en zilver. Toen er geen goud en zilver meer was om naar Europa over te brengen, verdween inflatie in Europa als sneeuw voor de zon. Waarom? Simpel, er kwam geen extra geld in omloop en daarmee bleef de inflatiemotor verstoken van brandstof.

Sinds de oprichting van de centrale banken, die periode begint in feite in 1914 met de oprichting van de belangrijkste centrale bank ter wereld, de Amerikaanse Fed, en vooral het jaar 1971, wordt de hoeveelheid geld in omloop gemanipuleerd in de zin dat die bepaald wordt door een handjevol mannen en, aanzienlijk minder, vrouwen. Doorgaans hield dat in dat er elk jaar (fors) meer geld gedrukt werd. In zo een omgeving is het niet vreemd dat de prijzen alleen maar stijgen.

In Nederland zijn de prijzen sinds 1945 slechts één keer gedaald, in 1987, en toen ook met slechts 0,5 procent. Dat jaar was daarmee een eiland in de inflatie-oceaan. Omdat dit al decennia gaande is, zijn er hele generaties opgegroeid met het idee dat stijgende prijzen normaal zijn en dalende prijzen dus abnormaal. Met de kennis van economische geschiedenis is echter de enige juiste conclusie dat áls inflatie een normaal verschijnsel is, dan is deflatie dat ook want beide kwamen totdat het tijdperk van de centrale banken zou beginnen, even vaak voor.

Een beetje inflatie is goed, klinkt het ook vaak. Daarbij geldt dat ‘een beetje inflatie’ gedefinieerd wordt als 2 tot 2,5 procent per jaar. Dat is ook waar de centrale banken zoals de Fed en (iets minder) de ECB naar streven. Zonder daarop dieper in te gaan, zou ik u een vraag willen stellen en verzoeken erover na te denken: wat is er goed aan, voor de gewone man, als de prijzen elk decennium met 25 procent stijgen? Want dát is het gevolg van als alles elk jaar slechts 2 procent duurder wordt. Je kunt net zo goed zeggen dat eens in tien jaar 25 procent van het vermogen van mensen afpakken goed is. Eerder dit jaar ontstond er bijvoorbeeld veel ophef toen een internationale organisatie een éénmalige heffing op spaargeld voorstelde van 10 procent. 10 Jaar van 2 á 2,5 procent inflatie is veel erger maar dat wordt gezien als verstandig beleid!?

Tot slot wil ik nog wat dieperingaan op één periode van langdurige deflatie en de gevolgen ervan, namelijk de jaren na de Industriële Revolutie.

In het World Economic Outlook 2006, een jaarlijks, honderden pagina’s dik rapport over de wereldeconomie van het Internationaal Monetair Fonds (IMF), stond een beschouwing met de titel ‘How has the globalization affected inflation?’ Daarin zoomen de auteurs in op de periode 1880-1914. Net als de afgelopen decennia, had ook toen globalisering de wereld in een plezierige greep. De industriële revolutie in Europa maakte plotseling goedkope productie van allerlei spullen mogelijk. De machines maakten het productieproces goedkoper, onder meer doordat bedrijven konden profiteren van schaalvoordelen. Een snelgroeiende bevolking garandeerde de afzet en het Europese imperialisme zorgde voor enorme nieuwe markten voor Europese producten, in alle windstreken. De Europeanen boorden nieuwe voorraden grondstoffen in hun koloniën aan, wat de productie ook al ten goede kwam. Het duurde niet lang of de prijzen begonnen fors te dalen.  

Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië, de Verenigde Staten: overal zakten de prijzen rap. In Nederland daalde de index die de prijsontwikkeling weergeeft van 63 punten in 1880 naar 48 punten in 1896. Met andere woorden, de prijzen in 1896 waren 25 procent lager dan 15 jaar ervoor. Ofwel de prijzen daalden elk jaar tussen 1880 en 1896 met ruim 1 procent. Die jaren van prijsdalingen gingen gepaard met stijgende – STIJGENDE dus – welvaart, aldus het IMF. Stijgende welvaart bij deflatie, dat is een combinatie die men tegenwoordig net zo voor mogelijk houdt als dat de zon in het westen opkomst in het oosten ten onder gaat.

Deflatie is de afgelopen decennia stelselmatig gedemoniseerd, ons is onterechte angst van dalende prijzen aangepraat. Dat demoniseren is uitstekend gelukt, deflatie wordt inderdaad gezien als een soort economische duivel zelf. Terwijl wie even de historie in duikt – economische geschiedenis is overigens geen verplicht vak voor economie-studenten – al vrij snel erachter komt dat die angst onterecht is.

Overigens, in de afgelopen decennia was een redelijk onbekende Amerikaanse hoogleraar dé profeet van de lezing dat de deflatie het kwaad zelf is. Zijn naam: Ben Bernanke. Inmiddens geen onbekende meer want hij is jarenlang de baas van de Fed, de Amerikaanse centrale bank, geweest waar hij onder meer ettelijke duizenden miljarden dollars, digitaal, bijgedrukt heeft. Ik kan het niet helpen mij af te vragen of hij die baan ook had gekregen als hij keer op níet had geroepen dat deflatie het kwaad zelf is.

Edin Mujagic
Monetair econoom en DCA analist rentemarkt

Edin Mujagic

Edin Mujagic is macro-econoom en hoofdeconoom bij OHV Vermogensbeheer. Hij focust zich op de wereldwijde centrale banken, en in zijn blogs schrijft hij met name over de ECB en Fed. Ook heeft hij diverse boeken geschreven.
Reacties
1 reactie
Leon 16 November 2014
Dit is een reactie op dit artikel:
[url=http://www.boerenbusiness.nl/columnisten/column/10860605/Onterechte-angst:-deflatie-is-gedemoniseerd-]Onterechte angst: deflatie is gedemoniseerd[/url]
Dag Edin,

Leuk om eens een artikel te lezen waarin wordt uitgelegd dat de angst voor deflatie onterecht is.

Verder nog een kleine opmerking:

Stijgende prijzen zijn een gevolg van inflatie. Inflatie is de toename van de hoeveelheid geld.
Deflatie is de krimp van de totale hoeveelheid geld dat in omloop is, met dalende prijzen als gevolg.
Olie Dom 16 November 2014
Leon schreef:
Dit is een reactie op dit artikel:
[url=http://www.boerenbusiness.nl/columnisten/column/10860605/Onterechte-angst:-deflatie-is-gedemoniseerd-]Onterechte angst: deflatie is gedemoniseerd[/url]
Dag Edin,

Leuk om eens een artikel te lezen waarin wordt uitgelegd dat de angst voor deflatie onterecht is.

Verder nog een kleine opmerking:

Stijgende prijzen zijn een gevolg van inflatie. Inflatie is de toename van de hoeveelheid geld.
Deflatie is de krimp van de totale hoeveelheid geld dat in omloop is, met dalende prijzen als gevolg.


Nog een geluk dat de olie zo snel zakt in prijs en nog zal zakken anders was het andere koek.
we gaan naar deflatie, wereld wijd en dit gaat z'n gevolgen hebben, fasten your belts please.
U kunt niet meer reageren.

Meld je aan voor onze nieuwsbrief

Schrijf je in en ontvang elke dag het laatste nieuws in je inbox

Podcast Valuta met Joost Derks

Zicht op lagere rentes brengt markten in extase

Nieuws Financieel

Voedselinflatie neemt af in Nederland en eurozone

Podcast Valuta met Joost Derks

Europese rente gaat eerder dalen dan verwacht

Nieuws Economie

Inflatie zonder energie neemt af

Bel met onze klantenservice 0320 - 269 528

of mail naar support@boerenbusiness.nl

wil je ons volgen?

Ontvang onze gratis Nieuwsbrief

Elke dag actuele marktinformatie in je inbox

Aanmelden