De ECB heeft gesproken. Met 50 miljard per maand gaat de bank staatsobligaties opkopen. Wat voor gevolgen zal dat hebben op de rentes?
Het bestuur van de ECB probeert al lang te voorkomen dat de prijzen in de eurozone zakken, ofwel dat er een deflatieperiode dreigt te ontstaan. Door de daling van de olieprijs in het afgelopen half jaar – een vat olie is in prijs gehalveerd - is de inflatie in de muntunie in december vorig jaar onder de 0 procent gezakt. Omdat dat iets is wat de ECB, zoals gezegd, juist wilde vermijden, heeft de bank besloten nu alles uit de kast te halen om de prijzen weer aan te jagen.
Vanaf maart tot en met september 2016 zal de ECB elke maand voor circa 50 miljard euro staatsobligaties van de eurolanden opkopen. Uit de nadere toelichting blijkt echter dat het QE-programma van de ECB korter of langer kan duren, afhankelijk van hoe de inflatievooruitzichten zich ontwikkelen. De ECB zegt namelijk dat de bank met dat opkopen net zo lang door zal gaan totdat hij overtuigd is dat de jaarlijkse inflatie in de eurozone richting 2 procent klimt. Mocht dat vóór september volgend jaar duidelijk zijn, dan zou de ECB dus, in theorie, er eerder mee stoppen. Is de bank tegen die tijd niet overtuigd, dan gaat QE gewoon door na september volgend jaar.
De kans dat de bank dit beleid langer zal uitvoeren is groter dan dat het QE-programma vóór de herfst van 2016 wordt gestopt. De reden: noemenswaardige inflatiestijging in de eurozone is voorlopig niet te verwachten.
Wil de inflatie in de eurozone stijgen, dan moet de economische groei aantrekken en de olieprijs fors oplopen. Dat laatste zit er volgens bijna alle experts voorlopig niet in. En economische groei is alleen te verwachten als de kredietverlening in de eurozone aantrekt. Voorlopig is er maar weinig wat erop wijst dat dat snel zal gebeuren.
De Europese huishoudens zijn vooral bezig met het aflossen van hun oude schulden en sparen juist meer, ondanks de lage rente. Dit geeft aan dat ze weinig vertrouwen in de toekomst hebben. Europese bedrijven lenen de laatste tijd iets meer en het eerder genoemde tweede maatregel van de ECB, dat de commerciële banken geld voor vier jaar kunnen lenen tegen 0,05 procent rente, kan dat verder aanjagen. Het gaat hier om de zogeheten TLTRO’s, speciale leningen van de ECB voor de commerciële banken, die als voorwaarde hebben dat banken dat geld daadwerkelijk moeten uitlenen aan bedrijven. Concreet houdt dit in dat de veelgebruikte liquiditeitsopslagen, zeker op leningen met een looptijd van minder dan 4 jaar, eigenlijk onnodig zijn. En aangezien banken hun leningen aan bedrijven sinds kort ook kunnen verkopen aan de ECB, is er iets voor te zeggen dat de gebruikte risico-opslagen omlaag zouden kunnen. Maar of en wanneer dit gebeurt, dat bepalen de commerciële banken zelf.
Vanaf maart dit jaar meldt zich dus op de markten voor staatsobligaties in de eurozone een koper met hele diepe zakken. Daardoor is de kans groot dat de prijzen van staatsobligaties verder omhoog, en de rentes dus verder omlaag, zullen gaan.
Met betrekking tot de EURIBOR-tarieven: die zijn zeer afhankelijk van de officiële rente van de ECB. De officiële rente zal in principe niet verhoogd worden terwijl het QE-programma loopt wat op zijn beurt houdt in dat de EURIBOR-tarieven tot die tijd op de huidige lage niveaus blijven, zo niet verder zullen dalen.