Interview Ton Hendrickx
'Graanteeltcompetitie lastig door droogte'
Coöperatie CZAV doet mee aan de Britse graanteeltcompetitie YEN. Het doel is vooral om kennis over de tarweteelt op te doen. Stip op de horizon is een opbrengst van 15 ton tarwe per hectare. Die zal echter dit jaar niet gehaald worden, als gevolg van de droogte.
Ton Hendrickx, adviseur bij CZAV, vindt dat het belang van de tarweteelt in Nederland onderschat wordt. Hij ziet dat landen als Engeland ons voorbijstreven in de kennis over de teelt. De tarweteeltcompetitie ziet hij dan ook als een belangrijk middel om de teelt in Nederland naar een hoger niveau te tillen.
Jullie hebben in het verleden opbrengsten van 15 ton tarwe per hectare behaald. Lukt dat dit jaar ook?
"Aan het begin van het seizoen zag het er heel goed uit. We doen met 12 percelen mee aan de competitie. Er was veel enthousiasme vanuit telers. We hebben het aantal planten al vroeg geteld, de beginontwikkeling goed in de gaten gehouden en gevlogen met drones. De opbrengstverwachtingen waren heel goed. Echter, toen begon de droogte parten te spelen. We hebben inderdaad ooit een keer 15 ton van een proefveld in Westmaas gehaald, maar dat is nog niet de standaard. In Engeland halen ze de 15 ton per hectare ook weleens."
Er is sprake van noodrijpe granen. Is dat bij jullie ook het geval, en hoeveel kleiner wordt de opbrengst hierdoor?
"De korrelvulling is momenteel erg belangrijk. Voor alle processen, zowel voor fotosynthese als ademhaling is vocht nodig. De huidmondjes zijn dicht, en dat belemmert de groei. Ook de voeding wordt nu uit de plant gehaald. Ik verwacht dat (wanneer we op termijn geen regen krijgen) we onvolledig gevulde korrels krijgen. Het zaad is op een gegeven moment rijp, en de korrels worden dan niet meer goed gevuld. Dat heeft een mindere opbrengst tot gevolg. De wintergerst wordt nu gedorst. In de hele vroege gerst zien we dat de opbrengst ongeveer 1 tot 1,5 ton minder is dan vorig jaar. Bij de latere gerstoogst zal de opbrengst nog iets lager zijn, die heeft meer last van de droogte gehad."
Gaan jullie de telers in Engeland dit jaar voorbijstreven, en hoeveel last hebben zij van de droogte?
"Er zijn flinke verschillen tussen de percelen in de verschillende landen. In Engeland spelen kalklagen een grote rol; kalklagen houden het vocht goed vast. De vochtvasthoudende percelen (met zo’n kalklaag) zijn de betere percelen. Daar staat de tarwe er dan ook beter bij. In Nederland hebben we weinig gronden met kalklagen, behalve Limburg. Dus ik verwacht een betere opbrengst in Engeland. Een positief punt van het huidige weer is echter wel dat er wel veel lichtinstraling is. Dat kan positief uitpakken voor de oogst."
"De landen die meedoen behalen sowieso hoge tarweopbrengsten. Vorig jaar heeft Denemarken een van de prijzen gewonnen. Wij zitten op de goede breedtegraden voor de tarweteelt. Het wereldrecord van de hoogste graanopbrengst is ooit behaald in Nieuw-Zeeland, en dat land licht op dezelfde breedtegraden als hier."
Voor de langere termijn kan droogte een probleem worden. Wat kan hier in de toekomst aan gedaan worden?
"Een plant die wortels heeft op 35 centimeter (of op 75 centimeter) maakt nu een groot verschil. Om diepere wortelgroei te bereiken, spelen verschillende factoren een rol. Ik denk dat veredeling hier een belangrijke rol in gaat spelen. Je ziet nu dat er in de veredeling meer gekeken wordt naar de weerbaarheid van gewassen. De laatste jaren was de veredeling met name gericht op de productie. Dat heeft geresulteerd in meer droge stof bovengronds. Dat betekent minder onder de grond."
"Ook aandacht voor bodemvruchtbaarheid blijft belangrijk. Daardoor kan de plant beter wortelen. Je hebt het dan over het wegwerken van storende lagen. Ook in de competitie legt men de nadruk op de diepte van de wortel. Eigenlijk moet je de wortel in januari al op 70 tot 80 centimeter hebben."
Er wordt veel gesproken over op maat bemesten en precisielandbouw. Kan dat ook een rol spelen?
"We pakken alles aan. We combineren deze wedstrijd met proeven om de teelt te verbeteren, bijvoorbeeld bemestingsproeven. Sinds een aantal jaren adviseren we ook zwavel in de bemesting. Op de zuidelijke klei speelt de mangaanvoorziening een rol. In Nederland zitten wij, in vergelijking tot Engelse tarwe, vaak lager op mangaan. Ook volgen we de percelen met drones om de biomassa te meten."
Wat doen jullie beter in de tarweteelt dan anderen?
"Ik zou niet willen zeggen dat we het beter doen. Het is een project voor kennis. In het verleden liep Nederland (jaren ’70 en ’80) voor op het gebied van de tarweteelt. Nu wordt er echter veel meer onderzoek gedaan in Engeland, Frankrijk en Duitsland. Daardoor verliezen wij die voorsprong. Het zou goed zijn als we meer naar de voordelen van de tarweteelt kijken. Tarwe kan een belangrijke rol spelen bij een goede bodemkwaliteit. Een tarwestoppel laat 1.700 kilo effectieve stof achter aan de bodem, bij het stro hakselen zelfs 2.700 kilo per hectare."
"Daarnaast is het een rustgewas, en je kunt er ook wortelonkruiden in aanpakken. Ook is het een goed gidsgewas voor precisielandbouw. Er moet niet alleen gekeken worden naar tonnen maal prijs. Tarwe als voorvrucht voor aardappelen levert bijvoorbeeld veel voordelen op en na tarwe kan nog uitstekend een groenbemester geteeld worden. Het belangrijkste is misschien wel dat tarwe een spilfunctie heeft in het bouwplan. Een hoger tarwesaldo brengt ook de andere saldo’s naar een hoger niveau."
Anne Jan Doorn
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
