Demissionair minister Piet Adema is een geduldig man, of een aartstwijfelaar. Meer dan een maand geleden meldde hij de Tweede Kamer dat hij eind maart met een besluit zou komen inzake de mestproblematiek in de Nederlandse veehouderij. Vanwege de stand van zaken rond de derogatie (van de Nitraatrichtlijn) is er immers een knellend mestoverschot, zo meldt zijn ministerie bij voortduring. Daar is door hem en zijn voorgangers regelmatig over gesproken met de Europese Commissie, maar steeds kwam de minister van LNV met lege handen thuis.
De bewindsman staat nu toch echt voor een besluit, maar dan toch niet meer voor Pasen, meldt hij. Nu is het voornemen om de Kamer zo vroeg mogelijk in de eerste helft van april te informeren. De minister vertelt er niet bij hoe ondertussen zijn humeur is, maar gezien zijn eerdere uitlatingen – dat hij erg pessimistisch is – zou je mogelijk kunnen afleiden dat het inmiddels toch iets beter gaat. Want waarom anders nog meer uitstel?
Er doen verhalen de ronde dat er een soort gererieke korting in de lucht hangt, maar de omvang ervan is niet helder. Misschien gebruikt Adema zijn uitsteldagen om dit uit te meten.
Afzwaaiende onheilsprofeet
Politiek en maatschappij horen al jaren dat het zo bizar slecht is gesteld met de Nederlandse mestproblematiek en dat er van alles fout gaat. Deze week nog is er iemand uit de Tweede Kamer afgezwaaid die zich sinds zijn jaren bij de zuivelindustrie heeft ontpopt tot de onheilsprofeet over de veehouderij, maar die ook moet weten dat er iets niet helemaal klopt aan die boodschap.
Al ruim 30 jaar goed
Met zijn achtergrond en zijn samenwerking met Laurens Jan Brinkhorst, die mede aan de wieg van de Nitraatrichtlijn stond zou hij anders moeten weten. Of kijken politici niet achterom? Want, heeft er iemand al eens bij stilgestaan dat sinds de Europese Nitraatrichtlijn in 1988 werd ontworpen en in 1991 werd aangenomen, er weinig tot niets is veranderd aan de nitraatbelasting van het grondwater in Nederland? Destijds werd al gevreesd voor overschrijding van de 50 milligram-grens, sindsdien is het niet erger geworden. Er is ondertussen wel 33 jaar verstreken en er zijn inderdaad allerlei maatregelen genomen, maar dat heeft dan ook effect gehad.
RIVM niet ongerust
Ondanks een tijdelijke stijging van het nitraatgehalte bij bedrijven op zand in een uitzonderlijk droge zomer heeft de derogatie in de jaren vanaf 2006 geen negatieve effecten gehad op de waterkwaliteit, zo concludeerde RIVM in een studie uit 2022.
In plaats van met dit soort rapporten in Brussel aan te komen, stuurde Adema enkele maande terug een gemankeerde rapportage van de waterschappen naar Brussel. Ook studies van als die van Herman de Boer over de lagere dan gedachte uitspoelingsgevoeligheid van stikstof uit dierlijke mest, worden bij voorkeur niet genoemd.
Academische vrijheid op X
Zelfs de wetenschappelijke adviescommissie van Adema, de CDM, schijnt dit stuk liever niet te willen kennen. De commissievoorzitter zou te nauwe banden hebben met de kunstmestindustrie, de risico's van kunstmestuitspoeling onderschatten en ook liever eigen (ouder) werk aandragen. Op X is daarover inmiddels een pittige discussie ontstaan. Maar goed, als dat de plek is waar tegenwoordig nog academische vrijheid kan bestaan, prima toch!
Het ene niet doen, zich het andere laten gezeggen
Van daar naar de politieke vrijheid van Adema: misschien heeft de minister ondanks zijn klachten over ruimte in Brussel, nog niet helemaal goed gekeken naar de wetsteksten, de uitwerkingsmogelijkheden daarvan en de stukken die hij allemaal op tafel kan leggen. En soms zit het ook vast op willen en durven. Hoe kan het bijvoorbeeld dat Nederland het wel stilzwijgend laat aankomen op een Brusselse klacht over de toegang tot informatie over milieuzaken (verdrag van Arhus) en zich op nitraatgebied zo laat gezeggen.
Voor Adema's eventuele BBB-opvolger kan hier nog een mooie taak liggen, al is bij diens aantreden vast al wel een besluit gevallen over het mestbeleid voor de komende jaren.
Al, of nog maar 10 PAS-melders geholpen
Als onderdeel van haar resterende werkzaamheden stuurde ook Adema's even demissionaire collega Van der Wal deze week ook weer een stand van zaken-bericht over de PAS-melders. Ook daarvan zal de landbouw niet heel veel vrolijker zijn geworden. Van de 2.488 verzoeken om legalisatie is volgens de minister nu zo'n kwart geholpen. Het klinkt helaas mooier dan het is. Van die kwart zijn er 378 bedrijven die te horen kregen dat er geen oplossing is. Die zaken zijn alleen opgelost in de beleving van een ambtenaar achter het bureau, want zaak afgehandeld. Een minderheid van goed 140 bedrijven kan echt verder en daarvan zijn er 130 waarvan is vastgesteld dat ze bij nader inzien geen extra stikstofruimte nodig hadden. Misschien zijn er dan tien bedrijven in zekere zin geholpen. De belofte van al het kabinet Rutte 2 om de PAS-melders te helpen, komt niet over als een hele dure toezegging.
Natuurherstelverwarring
Afgelopen week werd ook duidelijk dat minister Van der Wal nog steeds niet is uitgedacht over haar stemgedrag bij de Europese Natuurherstelverordening. Ze stemde als minister dan wel tegen (of liet tegen stemmen, want in Brussel lijkt ze niet gesignaleerd), maar heel overtuigd is ze niet. Ze signaleerde dat het Belgische voorzitterschap van de EU onderzoekt of de blokkerende minderheid tegen het voorstel alsnog kan worden opgeheven. En als het aan Van der Wal ligt, lijkt ze daar weinig tegen te willen doen.