Interview Arwin Bos (Cosun)
'Waterkwaliteit is bij Cosun een topprioriteit'
Arwin Bos is sinds deze zomer de voorzitter van de raad van beheer van Cosun. De akkerbouwer uit Nieuw-Vennep neemt in een boeiende periode het stokje over van zijn voorganger Dirk de Lugt. Cosun is volop aan de gang haar plantaardige strategie uit te voeren, maar komt in dit traject met haar leden de nodige uitdagingen tegen in de politiek en op het land. In een exclusief interview met Boerenbusiness benoemt Bos deze uitdagingen. Aan zijn enthousiasme doet het niets af. "We zetten mooie stappen."
Voor Cosun zijn de herfst- en wintermaanden de drukste periode van het jaar. De campagnes van de verwerking van suikerbieten bij Cosun Beet Company en cichorei bij Sensus draaien en Aviko is druk met het verwerken van de fritesaardappelen van de nieuwe oogst. Daarbij start binnenkort een nieuwe ronde kringvergaderingen, waarin het bestuur en de directie van het coöperatieve foodconcern de leden bijpraat over de actuele ontwikkelingen en met hen in discussie gaat over de te volgen koers. Arwin Bos, de nieuwe voorzitter van de raad van beheer, kijkt daarnaar uit, vertelt hij op het hoofdkantoor in Breda. "Als Cosun willen we intensief contact hebben met onze leden, zij zijn tenslotte de eigenaren van ons bedrijf", vertelt Bos.
Voor Bos wordt het de eerste tournee langs de leden als voorman van de grootste akkerbouwcoöperatie van Nederland. De akkerbouwer uit Nieuw-Vennep (Noord-Holland) is afgelopen zomer Dirk de Lugt opgevolgd. Nieuw is het voor Bos zeer zeker niet. De afgelopen zeven jaar heeft Bos als bestuurder - waarvan de laatste drie jaar als vicevoorzitter - al ruime ervaring opgedaan. "De vergaderingen zijn voor ons een zeer drukke periode, maar zeer waardevol. Ons streven is dat elk lid zich gehoord voelt en zijn of haar mening over Cosun kan geven. Dat is de kracht van onze coöperatie en ik vind het een eer daar een bijdrage aan te mogen leveren." Als voorzitter van coöperatie Cosun, die komend jaar haar 125-jarig jubileum viert, omschrijft Bos zich als 'bescheiden zijn, doelgericht, weten wat nodig is en sturen op het resultaat'. "Mijn rol is ervoor te zorgen dat de relatie tussen de coöperatie en de Cosun-bedrijven goed blijft. Laten zien wat wij als boeren willen."
Ernstige zorgen over oogst suikerbieten en aardappelen
Op de agenda van de kringvergaderingen staan ongetwijfeld de weersextremen van dit jaar, de ontwikkelingen in de politiek en het strategisch programma Unlock 25 dat Cosun aan het uitvoeren is. Bos maakt zich ernstige zorgen over gewassen als aardappelen en suikerbieten die nu nog in het land staan en zijn geteisterd door de langdurige periode van regen. Daar komen nu ook de afgelopen dagen met plaatselijk strenge nachtvorst bij. "In Nederland is zo ongelooflijk veel regen gevallen. En de lichte tot matige vorst van afgelopen week is een forse tegenvaller. Het lijkt erop dat niet meer alle aardappelen worden gerooid. Zo zitten ze bij mij op het bedrijf ook nog deels in de grond. Bij Aviko vragen we ons af hoeveel hectare er totaal in de grond blijft zitten, maar dat doet ongetwijfeld elke verwerker. Dat gaat effect hebben op de markt, maar allereerst is het voor de getroffen boeren een drama."
De situatie in de cichorei lijkt op dit moment te overzien. Door de vele regen liep het aanleveren van de cichoreiwortels bij de fabriek in Roosendaal niet altijd optimaal, waardoor de verwerking even een tijdje terug is geschakeld. De stand van zaken in de suikerbieten is wel precair. Arwin Bos wijst daarbij vooral naar de vorst die zeker suikerbieten die in het land staan parten kunnen spelen. Zeker nu op (4 december) nog 35% van het areaal suikerbieten in de grond zit. "Nachtvorst onder de 3 graden is voor het bietengewas heel tricky. Vandaar dat we onze leden hebben geadviseerd zo veel als mogelijk te rooien en af te dekken. Maar dat was op deze korte termijn natuurlijk niet eenvoudig en sommige boeren konden simpelweg niet rooien", reageert Bos.
Arwin Bos
Cosun vreest dat uiteindelijk lang niet alle gewassen uit de grond komen of kwalitatief veel schade hebben. Dat is een drama voor de getroffen telers, maar ook Cosun ervaart de gevolgen. Niet alleen voor het optimale verwerkingsrendement van de fabrieken, maar ook doordat de markten voor alle producten (frites, suiker, inuline) goed zijn. "Iedere kilo die we nu missen, kost ieder lid geld. Dat is de realiteit."
Positief gevoel over de bietenprijs
Lagere verwerkingsrendementen kunnen ook van invloed zijn op de uiteindelijke bietenprijs over de campagne 2023. Bos weet dat veel leden benieuwd zijn naar de bietenprijs voor de lopende campagne. Over het vorige jaar, 2022 rolde een relatief hoge bietenprijs van €68,75 per netto ton bieten op 17% suiker uit de bus. Gelet op de huidige ontwikkelingen op de suikermarkt, dromen leden al over een recordhoge bietenprijs. Bos geeft nog geen indicatie. "We hebben de systematiek van het berekenen van de bietenprijs afgelopen jaar aangepast, wat een prognose ingewikkelder maakt. De bietenprijs wordt mede bepaald door de suikerverkopen voor de eerste drie kwartalen van volgend jaar en die lopen nog. Een fors deel is verkocht, maar zeker nog niet alles", nuanceert Bos. "Vergeet daarbij ook niet de hoge kosten waar we mee te maken hebben en we moeten nog zien hoeveel bieten er kunnen worden geoogst en verwerkt. Maar, met deze slagen om de arm, het gevoel is zeker wel positief."
Bos ziet wel dat de animo voor de bietenteelt onder de akkerbouwers niet minder wordt. "De vraag naar LLB's (ledenleveringsbewijzen, red.) is groter dan het aanbod. Telers zoeken toch een stukje stabiliteit in het bouwplan. Het is een mooie teelt, redelijk risicoloos met gemiddeld genomen over de jaren een mooi teeltsaldo. Ons echte doel is om nooit meer onder een bietenprijs van €50 uit te komen, ook niet bij een lage suikerprijs. Of we dat structureel gaan halen, is nog ongewis. Maar we zetten mooie stappen."
Waterkwaliteit heeft topprioriteit
Naast de ontwikkelingen binnen het concern Cosun, waarover Bos regelmatig overlegt met CEO Hans Meeuwis, benoemt de voorzitter een belangrijk punt voor de agenda van 2024. Waterkwaliteit heeft bij ons topprioriteit, daar steken we veel tijd en energie in. Als je ziet wat voor nitraatbeleid nu over de sector is uitgestort, onder meer met de wintergewassenlijst dan heeft dat, denken wij, heel weinig effect", wijst Bos naar het 7e Actieprogramma Nitraatrichtlijn. "Maar het heeft wel heel veel impact voor de boeren en onze coöperatie." Bos kijkt vooruit naar het jaar 2027. De voorbereidingen voor het 8e Actieprogramma die dat jaar moet ingaan, gaan komend jaar van start. "Als je ziet welke maatregelen daarvoor op de groslijst staan", zegt Bos met een zucht. "Daar maken we ons grote zorgen over voor iedereen die agrarische producten teelt, verwerkt of verkoopt. Dan heb je het bijvoorbeeld over gedwongen extensivering of verboden voor de aardappelteelt op zand in het zuidoosten. De kalenderlandbouw van dit jaar is echt nog maar het begin."
De akkerbouwsector moet zelf daarom de handschoen oppakken en als de wiedeweerga werken aan minder uitspoeling van nitraat naar het grond- en oppervlaktewater. "We moeten echt met zijn allen beter doordrongen zijn van de noodzaak tot actie. Dit kan het stikstofdossier worden voor de akkerbouw", benadrukt Bos. "We moeten voldoen aan Europese doelen die we nu niet halen. Die zijn, net als bij stikstof, niet af te wenden. De effecten kunnen enorm zijn. Stel je hebt een bedrijf dat helemaal is ingericht op de aardappelteelt en je mag straks geen aardappelen meer telen. Dat is echt een reëel gevaar wat, denk ik, zich te weinig akkerbouwers realiseren. Wij werken er bij Cosun binnen Groeikracht hard aan, bijvoorbeeld door met onderzoek en door de afspoeling effectief te meten. Maar we kunnen het niet alleen." Innovatie en technische ontwikkelingen zijn nodig om oplossingen te vinden en te versnellen, geeft Bos aan. Een mooi voorbeeld is volgens hem de discussie over glyfosaat. "Met nieuwe precisietechnieken kunnen we het gebruik van glyfosaat echt fors terugdringen. Maar we hebben het nog wel nodig, juist ook om die nieuwe technieken te kunnen gebruiken. En kijk naar Crispr-Cas, voor het inbouwen van resistenties tegen bijvoorbeeld cercospora en phytophthora. Zonder innovatie redden we het niet. Zo simpel is het."
Eric de Lijster
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
