Nieuws Grond
Natura 2000 laat grondprijs tot een derde dalen
Ligt landbouwgrond binnen een Natura 2000-gebied, dan heeft dat een grote impact op de grondprijs. De waarde ligt gemiddeld een derde lager dan wat gemiddeld is. Tot 2,5 kilometer afstand neemt die invloed wel snel af. Het waarde drukkende effect is dan nog maximaal 5%, zo becijferen onderzoekers van de WUR samen met het Kadaster.
Nederland telt 162 Natura 2000-gebieden. In het onderzoek is gefilterd op de 112 gebieden die als stikstofgevoelig zijn aangemerkt. Deze zijn samen goed voor ruim 600.000 hectare, waarvan 52.500 hectare landbouwgrond is. Dat is 3% van de 1,8 miljoen hectare landbouwgrond die Nederland op dit moment telt. In een straal van 2.500 meter rond deze gebieden praat je over bijna 409.000 hectare landbouwgrond die binnen de invloedsfeer valt. Dat is bijna een kwart van het totaal. Wat is de invloed op de grondprijs van deze (stikstof)gevoelige natuur? Onderzoekers van de WUR zochten dat samen met het Kadaster uit. Het gaat om data tot en met 2020.
Grondprijs stijgt mee
De impact binnen de kwetsbare natuurgebieden is het grootste. De afgelopen tien jaar werd voor een hectare agrarische grond gemiddeld €43.400 per hectare betaald. Dat is 30% onder het landelijk gemiddelde. Tot 2.500 meter ligt de grondprijs 3,6% hoger dan de referentieprijs. De grondprijzen in en rond Natura 2000-gebieden stijgen mee met de markt, maar die stijging was de afgelopen tien jaar vaak minder groot dan buiten de gebieden.
Welke partijen kopen grond in en rond Natura 2000-gebieden? Veelal zijn dat zogenaamde 'terreinbeherende organisaties', maar ook lokale overheden zoals de gemeentes of provincies. "Al deze partijen kopen samen op jaarbasis ongeveer 1% van alle landbouwgrond die wordt verhandeld", legt WUR-onderzoeker Jop Woltjer uit. "Jaarlijks wordt zo'n 2% van het landbouwareaal (36.000 hectare) verhandeld. Je praat dus over 360 hectare die deze partijen aankopen."
2% grondmobiliteit betekent dat de grond van je buurman eens per vijftig jaar te koop komt. Daar ligt waarschijnlijk de basis voor de bekende uitspraak dat de grond van de buurman maar één keer in je leven te koop komt.
Grondonttrekking
Wanneer een terreinbeheerder of provincie landbouwgrond aankoopt, blijft het dan ook altijd landbouwgrond? Dat is niet altijd het geval. "Daarnaast zie je ook dat aanvullende eisen worden gesteld wanneer het land wordt verhuurd of verpacht", legt Woltjer uit. "Van de 36.000 hectare landbouwgrond die jaarlijks wordt verkocht krijgt tussen de 5.000 en 7.000 hectare een niet-landbouwbestemming."
Betalen natuurorganisaties en overheden minder voor grond dan een commerciële partij, zoals een agrarisch ondernemer? Woltjer: "De cijfers van het Kadaster waar wij over kunnen beschikken wijzen uit dat binnen de N2000-gebieden evenveel wordt betaald als commerciële partijen doen. In de straal van 2.500 meter daarbuiten betalen ze zelfs iets meer. Wel zie je vaak dat deze partijen selectief zijn in de percelen grond die ze willen aankopen."
Lagere grondmobiliteit
De grondmobiliteit binnen de natuurgebieden ligt wel lager dan daarbuiten het geval is. 1,2% van het natuurareaal wisselt jaarlijks van eigenaar, zo blijkt uit het onderzoek. In de straal erbuiten is de mobiliteit gelijk aan de rest van Nederland. Een reden voor de lagere mobiliteit kan volgens de onderzoekers gezocht worden bij het feit dat de grond meestal wordt verpacht en daardoor niet snel op de markt komt. Omdat meestal beperkingen gelden op het landbouwgebruik is deze grond ook minder in trek bij boeren.
Cijfers van het CBS bevestigen dat beeld niet helemaal. Ten opzichte van de situatie in 2010 daalde het areaal natuurpacht met 30%. Het areaal landbouwgrond met een reguliere pachtconstructie of eenmalige pacht daalde, terwijl de geliberaliseerde pacht in oppervlakte is geëxplodeerd. De groei bij geliberaliseerde pacht korter dan zes jaar bedraagt 211% en voor contracten langer dan zes jaar zelfs 377%. De hoeveelheid landbouwgrond in gebruik van terreinbeherende organisaties bleef met een krappe 13.000 hectare stabiel.
Hogere stoppervergoeding
Deze bewegingen op de grondmarkt staan los van het opkoopbeleid van de overheid. Dinsdag 16 mei werd bekend dat boeren rond stikstofgevoelige natuurgebieden de hoogste vergoeding ontvangen wanneer zij stoppen. Het gaat in totaal om 2.800 bedrijven die hiervoor in aanmerking komen. Onder andere rond en op de Veluwe.
Niels van der Boom
© DCA Market Intelligence. Op deze marktinformatie berust auteursrecht. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, distribueren, verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden, in welke vorm dan ook, zonder de uitdrukkelijke, schriftelijke, toestemming van DCA Market Intelligence.
