Een van de journalisten stelde donderdag 13 september, na afloop van de bestuursvergadering van de Europese Centrale Bank (ECB), de vraag of de 'output gap' in de eurzone verdwenen was. Het was een prima poging om een explosieve uitspraak te ontlokken van Mario Draghi, de president van de ECB.
Die onschuldig klinkende vraag drong door tot de kern van de zaak. De 'output gap' is het verschil tussen de werkelijke economische groei en de economische groei die bereikt kan worden als alle middelen ingezet worden (zonder dat deze oververhit raakt). Economen noemen die laatst omschreven groei ook wel de potentiële groei van een economie.
Is de werkelijke groei lager dan de potentiële groei, dan gaat het over een negatieve output gap. Anders gezegd: er blijft groeipotentieel onbenut in de economie. Ligt de werkelijke groei hoger dan de potentiële groei, dan draait de economie zo hard dat er rook onder de motorkap ontstaat. Vertalen we dat naar monetair beleid, dan moet de centrale bank in het eerste geval gas geven en in het tweede juist op de rem trappen.
Draghi gaf geen antwoord
Als Draghi dacht dat de output gap in het euroland verdwenen was (door de groei van de afgelopen jaren) of binnenkort zal verdwijnen (door eventuele groei in 2018, 2019 of 2020), dan zou hij in feite zeggen dat de ECB vrij snel behoorlijk hard op de rem moet trappen. Dat op zijn beurt zou onmiddellijk een enorm sterk effect hebben op de financiële markten; denk aan de rentestanden of de waarde van de euro.
Echter, Draghi is sluw en gaf dus niet direct antwoord op die vraag. Hij zei alleen dat we in de eurozone al enige tijd groeipercentages zien die boven de potentiële groei liggen. Dat kan van alles betekenen. Het kan inhouden dat de output gap inderdaad bijna verdwenen is, maar het kan ook betekenen dat dit proces nog een lange weg te gaan heeft. Nietszeggend dus? Nou, dat niet bepaald.
Zijn antwoord houdt in dat de output gap aan het verdwijnen is. Het kan best zo zijn dat er nog een lange weg te gaan is, maar de richting is duidelijk. En dát zegt mij dat de ECB niet van plan is om de plannen (met betrekking tot zijn monetaire beleid) te wijzigen.
ECB blijft dus bij plannen
Draghi benadrukt regelmatig de sterke economie, de breed gedragen groei is en de gebagatelliseerde berichten De topman klonk veel meer als een havik dan normaal; een centrale bankier die eerder neigt naar een krapper dan een ruimer rentebeleid. De plannen van de ECB om eind dit jaar te stoppen met het opkopen van staats- en bedrijfsobligaties en de officiële rente op zijn vroegst in de herfst van 2019 te gaan verhogen, blijven ongewijzigd. Daardoor steeg de euro-dollarkoers naar bijna 1,17.
Het ziet ernaar uit dat er heel wat voor nodig is om de ECB ervan te weerhouden het opkopen van staatsobligaties niet per 31 december 2018 te stoppen. De bank besloot 13 september om vanaf volgende maand het opkopen te halveren van €30 miljard naar €15 miljard per maand, het is de eerste stap naar een volledige afbouw.
Normaliseren van de rente?
Er is echter niets in de persconferentie dat erop wijst dat de eerste renteverhoging in jaren eerder kan komen dan de herfst van 2019. Sterker nog: het normaliseren van de rente kan weleens langer duren dan ik dacht. Goed nieuws voor iedereen die met de EURIBOR-tarieven te maken heeft, maar slecht nieuws voor Europeanen met een spaarrekening.