Giga-uitdaging voor Poolse aardappeloogst

Polen heeft dit jaar te maken met een extreem seizoen. Enkele jaren terug verliepen de zomers droog en was er voldoende tijd in het voor- en najaar om te poten en rooien. Voor akkerbouwers is het zonneklaar dat het weer verandert. Kortstondige hete periodes worden afgewisseld met zware buien.

Seizoen 2017 startte laat, met vorst en sneeuw in mei. Vervolgens bleef het lang koud en waren er weinig zonuren. Dat kost kilo’s. Een kleine nazomer maakte wat goed, maar niet voldoende om de opbrengst significant te verhogen. Een areaaluitbreiding wordt daarmee grotendeels teniet gedaan.

Oogst vergelijkbaar met 2016
Wojciech Nowacki van het instituut voor plantveredeling en acclimatisatie (IHAR) schat in dat de opbrengsten gemiddeld rond de 30 ton per hectare liggen. Officiële overheidscijfers spreken over 28,5 ton per hectare voor alle soorten. Dat is gelijk aan vorig jaar.

Volgens een eerste schatting komt het areaal op 317.000 hectare uit, een plus van 1,8% ten opzichte van 2016. Minder dan de 5% waar insiders rekening mee hielden. De derde groei op rij. Begin augustus werd nog een grote oogst verwacht. Begin oktober zijn de kaarten echter heel anders geschud.

Oogst verder vertraagd
Volgens Nowacki moet 60% van de Poolse aardappelen nog gerooid worden. Dat komt overeen met de bevindingen van Boerenbusiness. Gedurende de week viel 50 tot 70 millimeter neerslag, wat de oogst verder bemoeilijkt en vertraagt. Vooral in het noorden is het extreem nat. Daar kon pas eind september de laatste tarwe worden geoogst. Ook nu vind je nog graan op het land. In het zuidwesten en midden van is de situatie iets beter. Ook in het oosten, langs de Oekraïense grens, is het nat.

Meer af land aanbod
Volgens het IHAR ligt de marktprijs voor tafelaardappelen momenteel tussen de 20 en 80 groszy per kilo, omgerekend €50 tot €190 per ton. Voor fritesaardappelen wordt 300 zloty per ton betaald, omgerekend €69,50.

De onderwatergewichten zijn gemiddeld genomen laag, door het ongunstige weer en veel neerslag. "Het grootste probleem is het bewaren van de aardappelen. De partijen met rot hebben voldoende ventilatie nodig en die is niet altijd aanwezig", zegt Nowacki. "Een gebrek aan goede bewaarfaciliteiten en kwaliteitsproblemen zorgen ervoor dat er meer af land aanbod ontstaat. Momenteel kan door de regen helemaal niet worden gerooid. Op de zware grond is een lange droge periode nodig."

Aantal oogstdagen vermindert
De grote aardappeltelers hebben een deel van hun oogst binnen liggen, maar dat is niet altijd vrij van rot. Hoe deze partijen zich ontwikkelen, is nog even afwachten. De meeste bedrijven moeten nog de helft tot driekwart van hun aardappelen rooien. Daarnaast zijn ook lang niet alle uien binnen. Vooral in het noorden is vorst een reëel probleem. De weersverwachting toont dat nog niet aan, maar de lage temperaturen ’s nachts zorgen ervoor dat er geen lange dagen gemaakt kunnen worden. Pas na deze week wordt nazomerweer voorspelt. Laten de omstandigheden het toe, dan wordt 24 uur per dag gerooid.

Markt reageert nauwelijks
De vraag is nu: gaat de markt reageren op de huidige situatie? In Polen is daar nog weinig van te merken. Het sentiment is te negatief om snel om te slaan. Wellicht vindt dit seizoen wederom een verschuiving van de grondstofstroom plaats. Alleen gaat dat dit jaar niet naar het westen, maar juist naar het oosten.

Alle grote aardappelverwerkers in het land hebben hun productiecapaciteit uitgebreid en zien de afzet toenemen. Frito Lay, in Oost-Polen, is actief op zoek naar aardappelen en telers. De export van chips naar Oekraïne vindt niet langer vanuit Rusland, maar via Polen plaats. Ook de fritesexport is toegenomen.

Exportcijfers laten zien dat Polen in de 12 maanden tot en met juli 2017 34.387 ton consumptie- en zetmeelaardappelen exporteerde. 100% meer dan in de 12 maanden daarvoor. Na Nederland is Polen de grootste leverancier van frites aan Rusland. Het gaat om 40.000 ton frites, tegenover 47.500 ton vanuit ons land. In de EU28 komt Polen op plek 5, na België, Nederland, Frankrijk en Duitsland.Een mooie partij Russet Burbank (niet vrij van rot). Hier is 450 van de 700 hectare gerooid.Polen werd op flink wat regen getrakteerd. Natrot is op veel plaatsen een probleem.