Vinger aan de pols voor doorwas

Op de Zeeuwse eilanden, waar de meeste percelen niet worden beregend, kan Leo Zandee, teeltadviseur bij CZAV, al doorwas vinden. De rassen Agria en Bintje staan erom bekend, maar ook in Innovator zie je inmiddels spruiten verschijnen. "Er is vorige week heel wat maleïne hydrazide (MH) gespoten, nadat er een buitje viel", weet Zandee. "De telers staan in de startblokken. Een minimale knolgrootte van 30 à 35 millimeter is van groot belang. Ook het ras maakt uit; de late rassen als Markies moeten nog veel doen."

Effect van bespuiting
Zandee zet vraagtekens bij de MH-toepassing: "Wat is het effect wanneer het niet regent? Dan valt de opname tegen. In de vroege rassen zie je veel slijtage optreden door de hitte. Op de zware kleigrond kan regen wellicht nog enig verschil maken. Er is gemiddeld laat geplant. Door forse neerslag is de grond dichtgeslagen en zie je plantuitval. De knollen zijn gewoon gestikt."

CZAV-collega Maurits van der Hout, die de Zuid-Hollandse Eilanden en Tholen voor zijn rekening neemt, ziet een iets ander beeld. Hier kan wel beregend worden. "De temperatuur houd je lager door het beregenen, maar dat is deels gevoel. Je ziet enorme rasverschillen, maar het is een feit dat doorwas er gewoon in zit."

(Tekst gaat verder onder de tweet)

Af land leveren
Van der Hout ziet MH niet als dé oplossing: "Het advies is om te spuiten bij lagere temperaturen. Het effect zie je pas later. MH stopt celdeling, waardoor het gewas een klap krijgt en op pauze staat. Bij groeizaam weer kan de plant die klap beter verwerken en het middel beter opnemen. Dat heeft tijd nodig. We geven afhankelijk van het perceel advies. Niet overal helpt het. Zijn de aardappelen ver ontwikkeld, dan is af land leveren wellicht beter. Bewaren kan wel met doorwas, maar je loopt verhoogd risico."

In het noordoosten van Nederland komen adviseurs minder doorwas tegen. Bert Huizinga, adviseur bij Delphy, noemt het weerrisico groot. "Doorwas komt voor in zowel beregende als niet-beregende percelen", ziet hij. "Percelen die veel beregend zijn, hebben misschien minder doorwas, maar hebben vaak wel een slechtere beworteling. Regen kan wellicht positief werken voor de groei, al is het maar pleksgewijs in een perceel."

In de zetmeelaardappelen kan doorwas juist in het voordeel werken. "Het kan de redding zijn voor een deel van de aardappelen", zegt Huizinga. "Kwaliteit is hierbij minder vaak een issue. Na regen zie je bij zetmeelgewassen opnieuw loofgroei. Een gewas verjongt dan en in bepaalde rassen kan er nog wat bijgroeien."

Uit laten groeien
Ook Frans van Sambeeck, zuidoostelijk akkerbouwadviseur bij Alliance, heeft daar ervaring mee. "Je kunt een consumptiegewas laten uitgroeien en dan in november rooien. Ik heb daar goede resultaten van gezien, maar dan moet het de tijd hebben. Dat is uitzonderlijk en zeker niet de regel. Nieuwe rassen als Ivory Russet, Fontane en Innovator hebben beduidend minder last van doorwas. Bintje staat hier bijna niet meer. Mijn ervaring is dat je in Innovator doorwas ziet, maar het niet doorzet. Groeischeuren zijn geen issue. De kwaliteit is gemiddeld goed van de nu geoogste aardappelen."

Van Sambeeck is ietwat voorzichtig positief over de gewassen in Zuidoost-Brabant en Noord-Limburg, waar hij als buitendienstmedewerker voor Lamb Weston/Meijer actief is. "Zo'n 60% tot 70% heeft in meer of mindere mate potentie wanneer het snel gaat regenen. In dit gebied wordt 85% beregend, maar het is niet mogelijk om iedere 5 dagen terug te komen. We missen een hoop kilo’s. Het onderwatergewicht ligt hoger, maar niet extreem. In monsters kom je dat soms tegen, maar niet als het perceel gerooid wordt. De eerste percelen worden nu voor de verwerking af land geleverd. Fabrieken draaien deels nog op oude oogst aardappelen."

(Tekst gaat verder onder de tweet)

Rotzooi na regen
"Voor telers van consumptieaardappelen is een regenperiode niet wenselijk. Je krijgt er rotzooi van", zegt Paul Hooijman van Delphy. "Ik kijk er echt tegenop en dat zeg ik niet snel. Het gewas heeft 1 week stilgestaan door de hitte. Krijg je een weersomslag, dan begint de ellende. Het vinden van een goed moment om MH te spuiten, is uitdagend en per perceel verschillend. Veel telers zitten op de wip om in te grijpen. Vooral in Agria vinden we doorwas. Ook in Innovator komt het voor. Dit ras is verder afgestorven, terwijl Agria groener is en meer groeikracht heeft. Daarom is het voor dit ras een groter gevaar."

Zowel in beregende als onberegende percelen kan Hooijman doorwas vinden. "Het draait om de groei-inductie. Bij een hoge Uv-straling (zonnestraling) is de kiemrust doorbroken. Spuit je MH bij dit weer, dan krijgt het gewas een enorme klap. Dat weten we uit ervaring. Het is wachten op koel weer, maar dan mag het niet te nat zijn. Je kunt niet vroeg genoeg ingrijpen wanneer je het aantreft." De adviseur komt ook groeischeuren tegen. "Sinds juni zien we dat, toen de knollen slechts 2 à 3 centimeter waren. Wellicht door een verstoorde celdeling. De scheuren blijven erin, maar kan er wel minder heftig uitzien als het zo vroeg optreedt en wat uitgroeit."

Doorwas in pootgoed
"Ook in pootaardappelen ligt doorwas op de loer", weet Hooijman. "Laat geplante en vitale percelen hebben er incidenteel last van. De opbrengsten zijn overal slecht. De problemen met de moederknollen zijn wisselend. Aan de loofdoding moet veel aandacht worden besteed, om naveleindrot te voorkomen. Stop je de groei abrupt, dan werk je het in de hand als het vervolgens veel regent. Daar passen we de loofdoding op aan. ’s Ochtends en ’s avonds wordt nu wat gerooid. De zetting was minder, waardoor ze eerder aan de maat waren en de oogst dus vroeger is. Soms moet beregend worden, omdat de grond te hard en droog is."