De vrees van akkerbouwexperts voor wat betreft de luizendruk dit voorjaar is helaas bewaarheid. De druk is ongekend hoog, al vanaf de start van het groeiseizoen. Nu het pootgoed selecteren weer is begonnen is het zaak dat telers bovenop de situatie zitten.
Het seizoen startte ongunstig. Allereerst was er de tegenvallende nacontrole, waaruit bleek dat ongewoon veel partijen met verlaging te maken kregen. Daarnaast werd door een gebrek aan winterweer een hoge luizenpopulatie verwacht. Dit is inderdaad het geval geweest.
Vroeg veel luizen
Niet eerder werden zo vroeg zoveel luizen gevonden door de NAK en andere partijen. De keuringsdienst plaatste begin april vangbakken en zet ook zuigvallen in. In het noorden, midden en zuiden werden toen al luizen gevonden. Ook in bietenpercelen in met name het zuiden, werden veel luizen gevonden. Dit aantal nam eind mei alleen maar toe. Regionale verschillen waren volgens de NAK nauwelijks merkbaar.
In Zuid-Holland en de Haarlemmermeer bedroeg de vectorendruk een massale 485,40 waar dat vorig jaar nog 13,40 was. Ook in de Flevopolder en de Noordoostpolder was de vectorendruk extreem hoog, met 443,70 en 261,80. Dit is de opgetelde vectorendruk van de gevonden luizen. Zo heeft een groene perzikluis een vectorendruk van 1 (1 op 1 overbrenging van virus). Bij andere luizensoorten is dat veel minder, zoals de zwarte bonenluis.
Extreme cijfers
Middelenfabrikant Adama voert samen met Agrifirm en Profytodsd onderzoek uit naar de luizendruk. Daarvoor plaatst het hoofdzakelijk in Flevoland en de Waddenkust vangbakken. "Op 20 april werden de bakken geplaatst en op 27 april vonden we de eerste perzikluizen", vertelt Olaf van Campen van Adama. "Een kleine maand later waren de aantallen toegenomen van 1 tot 8 naar 15 tot 150. Dergelijke aantallen hebben we nooit eerder gezien. We hadden verwacht dat de druk hoog zou zijn. Dat het zó erg was hadden we niet gedacht. Dit soort cijfers zie je normaal gesproken alleen in juli, wanneer het erg warm is."
Deze situatie is zorgwekkend door de hoeveelheid virusinfectie in pootaardappelen. Van Campen: "Veel telers laten weten dat ze in schone partijen vaak toch enkele virusplanten vinden. Bijvoorbeeld 1 op een rij. Dat is zorgelijk. Ik hoor genoeg verhalen over slechte percelen, wat gezien de tegenvallende nacontrole geen verrassing is."
Luizen in bieten
Ook in de suikerbieten zijn vangbakken geplaatst, al toen de planten opkwamen. Direct werd de hoge luizendruk zichtbaar. Ook teeltadviseur Ian Hale van Profytodsd had niet verwacht dat de druk direct zo hoog zou zijn. "Het bleek boven verwachting te zijn. De druk die we hadden geschat werd ruimschoots behaald. In de bieten vonden we zowel zwarte bonenluis als groene perzikluis. De meeste percelen zijn tweemaal bespoten. Soms volgt nog een derde keer. Over 2 maanden weet je of het goed was. Dan wordt het vergelingsvirus zichtbaar. Je hoorde dit voorjaar minder over luizen in bieten, maar ze waren er zeker."
Selecteren en spuiten
Adviseurs raden telers aan nu volle bak te selecteren. Het wat donkere weer helpt daarbij, want bij de 2 voorgaande zeer zonnige weken is het minder effectief selecteren. Door de percelen schoon te houden kan de virusoverdracht worden ingeperkt. Daarnaast is het preventief spuiten van minerale olie, gevolgd door insecticiden, een must. "Er zijn 2 olietypes om mee af te wisselen. Die moet je echter met een interval van 7-dagen toepassen, terwijl je bij deze omstandigheden tussen de 3 en 4 dagen wil rijden", weet Van Campen. Ook de inzet van luisdoders zijn een must. "Het gebruik van olie maakt het selecteren lastig. Dat is schipperen", vult Hale aan.
De verwachting is dat de hoge luizendruk in de nacontrole opnieuw voor veel verlaging kan zorgen. Toch zijn Hale en Van Campen niet helemaal negatief gestemd. "Wanneer telers er nu bovenop zitten en hun best doen, en de luizendruk neemt iets af, dan kan veel worden gered", denkt Van Campen. "Dit betekent je strak aan de spuitinterval houden, op tijd starten met de loofdoding en zorgen voor weinig hergroei. Uiteindelijk kan de situatie ook meevallen, maar zorgelijk is het uitgangspunt zeker te noemen."
Hale verwacht dat telers deze week volle bak starten met selecteren, nu de omstandigheden ideaal zijn. "Je kunt nu veel opruimen. Twee weken dit weer maakt veel goed. Ook wanneer de temperatuur niet teveel stijgt blijven de luizen meer op hun plek. Nieuwe virustypes laten zich soms moeilijk zien. De ene dag zijn ze er, de ander niet. Frequent terugkomen op percelen is het devies."