De pootaardappelsector in het Verenigd Koninkrijk heeft nog 10 weken voordat de export richting Europa en Noord-Ierland te maken krijgt met een volledig exportverbod. Dat is als er geen handelsdeal wordt gesloten tussen Groot-Brittannië en de Europese Unie. Het zorgt voor onzekerheid onder Britse pootgoedtelers.
Elke winter exporteert Groot-Brittannië ongeveer 30.000 ton pootgoed, ter waarde van omgerekend bijna €15 miljoen, richting het vasteland van Europa. Nu er nog geen brexit-deal is, zal Groot-Brittannië door de Europese Unie aangemerkt wordt als zogenaamd 'derdewereldland'. En voor die landen geldt dat er specifieke overeenkomsten moeten worden gesloten voordat er zaken kunnen worden gedaan met het continent. Zo moeten gewassen en producten onder meer voldoen aan de fytosanitaire regels van de Europese Unie. Tot op heden heeft Groot-Brittannië nog geen actie ondernomen om een dergelijke overeenkomst te sluiten.
Dit kan forse gevolgen hebben voor de Britse pootgoedexport. Doorgaans loopt de export door tot en met maart, maar dit seizoen moet alles binnen de paar weken tot 31 december verzonden worden. Insiders noemen het bijna onmogelijk. "Het transport van duizenden tonnen aardappelen over honderden kilometers is ingewikkeld", aldus Alexander James Mcgowan van het Schotse Cygnet PEP. "75% van de 12.000 hectare pootaardappelen in het Verenigd Koninkrijk wordt in Schotland verbouwd en is goed voor 80% van de export. Het betekent dat we in de kerstperiode honderden vrachtwagens moeten inzetten. Dat is logistiek gezien een hele grote uitdaging."
Dat niet de enige zorg voor de Britse pootgoedtelers. De verwachting is dat ook de export met Noord-Ierland verboden wordt bij een no-deal brexit. Dit omdat Noord-Ierland en de Republiek Ierland een landsgrens delen. Hierdoor zijn de fytosanitaire voorwaarden van de Europese Unie van toepassing.
Waar moeten al die aardappelen heen?
Mocht het lukken om in zo'n korte periode al die aardappelen te exporteren, dan rijst de volgende vraag waar alles opgeslagen moet worden. Niet alleen in de Europese Unie, maar ook in de landen buiten de Europese Unie. Het Verenigd Koninkrijk verzendt namelijk nog eens 90.000 ton pootaardappelen, ter waarde van omgerekend ruim €35 miljoen, naar andere bestemmingen. Al is de druk daarbij minder groot, omdat van een aantal belangrijke handelsovereenkomsten (bijvoorbeeld die met Egypte) al bekend is dat ze worden overgenomen.
De grootste zorg zit hem volgens Archie Gibson, uitvoerend directeur van Agrico UK, dan ook vooral in het aanvragen van een overeenkomst met de Europese Unie. "Het kan maanden of soms zelfs langer duren voordat het Verenigd Koninkrijk toestemming krijgt om naar de Europese Unie te exporteren. Het exportseizoen van 2021 zou daardoor fors belemmerd worden", zo stelt hij. "Bij afwezigheid van het Verenigd Koninkrijk kunnen Europese klanten zich aandienen bij andere landen (zoals Nederland, Frankrijk en Duitsland). Het zal lastig worden om die klanten dan weer terug te winnen."
Niet alleen export, maar ook import in gevaar?
In eerste instantie was er ook nog de vrees dat de import van pootgoed verboden zou worden, maar die vrees is inmiddels al weggenomen. Dit omdat er met de Europese Unie in principe een deal is gesloten die invoer mogelijk maakt tot zeker juni 2021. Momenteel wordt er jaarlijks vanuit de Europese Unie zo'n 35.000 ton naar het Verenigd Koninkrijk geëxporteerd. Nederland exporteerde in 2019 maar liefst 15.444 ton pootgoed naar het continent. Over de afgelopen jaren gaat het gemiddeld om 18.500 ton.
Voor Britse pootgoedtelers is de import eveneens van vitaal belang. De Britse markt kan zichzelf namelijk niet voorzien van pootaardappelrassen, omdat ze afhankelijk zijn van onderzoek naar nieuwe eigenschappen en ziekteresistentie. Dit wordt voornamelijk gedaan in landen als Nederland. Kortom: een importverbod zou niet alleen een fors verlies zijn geweest voor het Verenigd Koninkrijk, maar ook een flinke tegenvaller betekenen voor Nederlandse pootgoedhuizen. Tot op heden is dit echter het enige lichtpuntje voor Britse pootgoedtelers.