De exportmarkt is rustig, de verwerking deels is gestopt in december, de fritesvoorraden zijn hoog en de afzet van voorgebakken product is door de lockdown teruggezakt naar onder de 80%. Toch zijn er lichtpuntjes op de aardappelmarkt.
Want ondanks alle negatieve factoren zakt de aardappelprijs niet verder. Ook neigt de dezer dagen niet verder afkalvende termijnmarkt iets hoger. In de donkere dagen voor kerst wordt er traditioneel weinig handel gedaan. Dat is ook dit jaar weer goed terug te zien aan de termijnmarkt van de april en juni 2021 noteringen.
Afgelopen weken was er vraag naar aardappelen door extra verwerking met als bestemming het Verenigd Koninkrijk. De naderende brexit zorgde in het VK voor een hamster effect, waardoor op het Britse eiland flinke voorraden frites in de koelhuizen zijn gereden. Vooral Belgische fabrieken waren in de markt om extra volume aardappelen vast te leggen, dat bleek achteraf toch lastiger dan gedacht.
Rode draad op de aardappelmarkt
De situatie van de laatste weken waarin vooral de Belgische industrie nog volume bij moest kopen, kan wellicht de komende maanden als een rode draad door de aardappelmarkt blijven lopen. Op papier zijn er (te)veel aardappelen, maar als er daadwerkelijke aardappelen moeten worden gekocht is dat nog lastig om ze te krijgen voor de prijzen die de diverse noteringen laten zien.
Om die reden is afgelopen week Fontane gekocht à € 4,00 per 100 kg af bedrijf. Ook worden nog altijd nieuwe tenders in de markt gezet door handelshuizen, die daarmee de bedoeling hebben aardappelen vast te leggen voor met name de periode april tot en met juni. Daarvoor liggen de prijzen tussen €6,50 per 100 kg vanaf week 17 oplopend naar €9,00 voor juni. De vraag is echter of op de basis van de genoemde tenders veel aardappelen worden opgegeven. De parallel dus tussen de fysieke- en termijnmarkt is deze periode dan ook duidelijk te trekken. De markt is dun en bij echte vraag is het lastig om het aanbod te vinden.
Zetmeel en vlokken grote afnemer
Zijn er dan minder aardappelen dan gedacht? Dat lijkt niet het geval. Feit is dat de handel en verwerkende industrie de afgelopen maanden flink hebben doorgewerkt (direct eigenlijk al bij de start van de coronacrisis in maart) om niet met overschotten te komen zitten. Er is voor gekozen om mogelijke overschotten direct weg te werken en geen extra kosten te maken aan opslag en transport.
De zetmeel- en vlokkenmarkt is daarbij een grote afnemer. De prijzen liggen om en nabij het het niveau van de meeleveraardappelen aan de industrie. De industrie in met name Nederland en Duitsland lijkt geen interesse te hebben in vrije aardappelen. Deze verwerkers kunnen met het schuiven van de contractaardappelen en de fritesvoorraad in de vrieshuizen het seizoen uitzingen, lijkt de huidige strategie.
Gebrek aan vrije aardappelen
Dat de bodem in beton gegoten is, heeft dus niet alleen te maken met de vraag en prijszetting van alternatieven kanalen, maar ook het gebrek aan vrije aardappelen waar juist de Belgen weer achter lijken te lopen. Een beetje extra vraag kan dan wel eens een raar effect hebben op de prijs van de vrije aardappelen.
Echt vrije aardappelen zijn immers deze periode niet of nauwelijks te koop voor prijzen onder de €4,00 per 100 kilo. De teler met vrij product ervaart geen urgentie qua verkoop, tenzij de kwaliteit hem daartoe dwingt. Het neerwaartse risico is er niet en de opwaartse potentie is vele malen groter. Dus lijkt afwachten het devies. Telers met contractaardappelen waarvan een deel vrij af te rekenen is, maken ook geen haast.
Afwikkeling contractaardappelen
Het belang zit in de afwerking en afrekening van de contractaardappelen. Indien een teler 1.000 ton aardappelen in de bewaring heeft, waarvan 700 ton op basis van een contract van €13 levering januari/februari, maakt het weinig uit of het deel vrije aardappelen €3,00, €4,00 of €5,00 per 100 kilo oplevert. Het gaat erom dat het contact van 700 ton netjes wordt afgewerkt, waardoor de teler niet echt bereid is om het restant (300 ton) aan een ander partij te verkopen.
Wanneer er enige vraag ontstaat wordt het voor de koper, bijvoorbeeld een handelshuis, lastig om aardappelen op het huidige lage prijsniveau te kopen. Conclusie: er is nu niet echt sprake van een dwingend aanbod of overschot. Dat kan de komende maanden echter wel ontstaat door de problemen met de bewaarkosten. Maar verder is er zoals geschetst bij telers geen haast om aardappelen 'weg te geven'. Dat maakt dat de bodem van markt in beton is gegoten en dat er een reële opwaartse potentie is.