Het contracteren van de fritesaardappelen voor oogst 2021 staat op het punt van beginnen of is bij sommige verwerkers gestart. Volgens de Producenten Organisatie Consumptieaardappelen (POC) is het daarom nu belangrijk om goed na te denken wat je met je meeleveraardappelen doet. Kijk verder dan je bedrijf en redeneer in het belang van de sector, zo luidt het advies.
Afgelopen maandag 11 januari heeft de POC een verklaring verstuurd waarin het oproept om na te denken over het niet langer automatisch meeleveren van vrije aardappelen buiten de vastprijscontract. Wat bedoelt de organisatie hier precies mee?
Incalculeerbaar
"Fabrieken leggen tussen de 50% en 75% van hun aardappelbehoefte vooraf vast met vastprijscontracten", zegt POC-bestuurslid Keimpe van der Heide. "In veel gevallen worden de zogenoemde meeleveraardappelen op de dag van levering aan de fabriek verkocht op dagprijs. Ze gaan mee de vrachtwagen wanneer de gecontracteerde aardappelen worden geleverd. Fabrieken kunnen dit incalculeren en hoeven dus niet de vrije markt op. Door dit niet automatisch te doen creëer je marktwerking. Dat is goed voor de hele sector."
"Fabrieken verplichten je als teler meestal niet om deze aardappelen aan hen te leveren", zegt Van der Heide. "Behalve in gevallen met zeer specifieke rassen die slechts 1 verwerker afneemt." Volgens organisatie moeten telers kijken naar het belang van de aardappelsector. De voorman legt het zo uit: "Voor een individuele teler is het besluit om de aardappelen mee te leveren misschien niet zo groot, maar al die volumes bij elkaar maken wel het verschil. Het is daarom een keuze voor het grote belang." De POC heeft het over het wakker maken van 'de slapende reus'. Een term die werd gebruikt bij de Japanse aanval op Pearl Harbor, toen het de Verenigde Staten bij de Tweede Wereldoorlog betrok.
Weloverwogen besluit
Zowel de POC als ook Hylke Brunt, secretaris bij verwerkersvereniging Vavi, zeggen dat telers vrij zijn in hun keuze. "Telers nemen weloverwogen een besluit dat past bij het bedrijf. Je neemt een risico met vrije aardappelen en ieder dekt dit risico op zijn eigen manier af." Op welke manier telers dit risico het beste af kunnen dekken zegt de POC niet. Dat is aan de ondernemer zelf.
"De insteek van ons bericht is om telers aan het denken te zetten, het contracteren staat immers op het punt van beginnen", zet Van der Heide. De POC verwacht dat het volume overkilo's jaarlijks 15% tot 25% van de totale Nederlandse aardappeloogst bedraagt. Dit volume fungeert als schokdemper in een stijgende markt, omdat verwerkers lang kunnen putten uit deze voorraad voor ze de markt op moeten.
Meer handel
In 2019 deed Boerenbusiness onderzoek naar de verkoopstrategie voor aardappelen van 250 Nederlandse en Belgische aardappeltelers. Hieruit bleek dat 45% de helft overkilo's op dagprijs meelevert. 30% zei deze gedurende het seizoen zelf de vermarkten, 15% levert ze aan een pool en bijna 10% gebruik maakt van de termijnmarkt om dit risico in te dekken. Tijdens hetzelfde onderzoek 10 jaar eerder leverde nog 60% zijn overkilo's op dagprijs af.