Wanneer wij geen pootaardappelen kunnen exporteren, dan mogen EU-landen ook geen pootaardappelen naar het Verenigd Koninkrijk exporteren. Zo denkt een club Schotse pootgoedtelers erover. Zij vragen de Britse landbouwminister George Eustice met een importverbod te komen voor komend seizoen, als de Europese grenzen niet worden geopend.
De Pre Basic Growers Association (PBGA) is een telersvereniging voor pre-basis pootgoedtelers. Het gaat om zo'n 40 bedrijven die hoofdzakelijk in Schotland zijn gevestigd en veel van hun pootgoed naar Europese bestemmingen exporteren. Hoofdzakelijk Ierland en Noord-Ierland, wat na de brexit ook onmogelijk is geworden. Met nog zo'n 6 weken te gaan tot het pootseizoen eisen ze duidelijkheid of het wel raadzaam is om pootgoed voor de Europese markt te planten.
Verzoek ketst af
In een brief aan de Britse landbouwminister vragen zij om een importstop op EU-pootgoed die op 1 juli in moet gaan, wanneer de Europese grenzen niet open gaan. Het Verenigd Koninkrijk heeft al om een openstelling gevraagd. Die zou tijdens de Scopaff-bijeenkomst in Brussel behandeld worden. Dit verzoek ketste op het laatste moment af omdat het VK zich niet neerlegt bij de eisen die de Europese Unie stelt.
Landbouwministerie Defra (Department for Environment, Food and Rural Affairs) probeerde een fytosanitaire derogatie te bewerkstelligen met de EU om toch pootgoed naar het Europees vasteland te kunnen exporteren. Omdat de plantgezondheidsregels in het VK niet 'dynamisch uitgelijnd' zijn met die van de EU ketste het voorstel af. Dit heeft ermee te maken dat het VK verplicht is om alle Europese eisen op te volgen. Kiest de EU er bijvoorbeeld voor om de schurftschaal te wijzigen, dan kan het VK dit niet weigeren. Juist die mogelijkheid willen de Britten behouden. Omdat er geen volksvertegenwoordigers meer in Brussel aanwezig zijn, kunnen ze via deze weg geen invloed meer uitoefenen op de regels.
Handel niet uit handen geven
Het VK exporteert op jaarbasis zo'n 22.000 ton pootgoed naar EU-landen. Vooral naar Ierland, maar ook naar Frankrijk en Spanje. Die handel is goed voor €11,5 miljoen per jaar. De discussie die momenteel gevoerd wordt, is vooral een politieke. De Britten willen uiteraard niet de mannen en vrouwen in Brussel laten regeren over hun pootgoedhandel.
Het land importeert op jaarbasis ongeveer 30.000 ton pootgoed. Nederland is een belangrijke leverancier, al werd in 2020 fors minder pootgoed afgeleverd. Het ging om 6.700 ton, waar dat in de jaren ervoor nog 15.400 tot 20.000 ton was. In 2012 werd zelfs 39.000 ton pootgoed naar het VK verscheept.
Eigen teelt
Omdat het VK niet zonder Europees pootgoed kan, heeft de overheid voor het huidig seizoen de import wel toegestaan. Speciale rassen voor specifieke marktsegmenten komen uit Europa en de Britse markt kan niet zonder. Deze ontheffing loopt 1 juli af, waardoor organisaties als de PBGA nu oproepen niet met een verlenging te komen. Zij redeneren dat de 22.000 ton gemiste export gebruikt kan worden om de 30.000 ton aan Europese import voor een groot gedeelte in te vullen. Zo hebben de telers zekerheid dat, wanneer ze dit voorjaar poten, er ook daadwerkelijk markt voor de aardappelen is.
Mensen uit de pootgoedsector verwachten dit seizoen geen forse areaalreductie door een mogelijk exportverbod. Wel denken ze dat bepaalde rassen – die voorheen naar Europese bestemmingen gingen – in areaal verlaagd worden. Daarmee komt de aandacht te liggen op rassen die naar landen in Noord-Afrika geëxporteerd kunnen worden. Omdat deze landen hoge eisen stellen, is dat voor sommige telers lastig. Partijen van een tweede kwaliteit gingen eerder naar Europa toe. Dat is straks misschien niet meer mogelijk.
Andere teeltlocaties
Een andere mogelijkheid is nu om miniknollen uit Europa te halen van rassen die hier worden vermeerderd. Die optie loopt 1 juli eveneens af, maar genetica mag na die datum wel nog worden ingevoerd, zij het met een bak extra papierwerk. Voor Schotse telers is dat geen oplossing. Belangrijke rassen voor de frites- en chipsproductie, alsmede tafelrassen groeien niet altijd goed in het koele en natte klimaat. De pootgoedteelt moet dan verder zuidelijk in Engeland plaats gaan vinden. Ook is Europees pootgoed soms van een betere kwaliteit dan de Britse partijen. Vooral wanneer het zwartbeen betreft. Voorlopig blijft de Britse aardappelsector in grote onzekerheid wat de pootgoedsituatie betreft.