België hangt aan het been op vastere aardappelmarkt

De schok van een oorlog in onze achtertuin zorgde voor terughoudendheid bij afnemers. Opvallend is wel dat aardappeltelers relatief rustig zijn gebleven en dat van paniekaanbod de afgelopen weken geen sprake was. Dat kan betekenen dat telers vertrouwen houden in de markt, maar kan ook duidelijk maken dat er feitelijk weinig aardappelen vrij zijn om over in paniek te raken. De voorraden in met name Nederland zijn immers beperkt ten opzichte van voorgaande jaren, terwijl de fabrieken tot nog toe geen dip hebben laten zien in hun verwerkingstempo. Ook de afzet van frites blijft naar verluidt prima doorlopen, ondanks alle uitdagingen die er zijn in de wereld (denk bijvoorbeeld aan de energieprijzen).

Nederlandse handelaren die wat vooruitlopen op de actuele en gemiddelde marktprijs, betalen inmiddels tot €24 per 100 kg voor Innovator. Eind van deze week (13) werd er in Zuidwest-Nederland getenderd voor Fontane op €19,50 en Agria voor €21 levering week 17. De verrassing was dan ook groot onder de marktdeelnemers, dat vanmorgen (vrijdag 1 april) Belgapom onveranderd noteerde (€17,50) ten opzichte van de week ervoor. Menig teler meldde afgelopen week dat er zaken zijn gedaan voor €18 afgehaald. Overigens kopen de Belgische verwerkers buiten de landsgrenzen aardappelen voor €18 af, waarbij de transportkosten hoger zijn dan wanneer er in de regio bij telers wordt verladen.

Exporteurs melden dat de vraag vanuit Zuid-Europa verder aantrekt. Het is koud en nat geweest in Zuid-Europa, wat effect heeft op het tijdstip van het rooien van de nieuwe aardappelen en de uiteindelijke hectareopbrengst. Daarmee nemen de exportkansen toe richting Zuid-Europa, ondanks de hoge transportkosten. Exportprijzen liggen rond de €25 afgehaald in bigbags.

Perspectief lange termijn
Wat voor een konijn uit een hoge hoed kan zorgen, is de terughoudendheid van vele verwerkers om aardappelen vast te leggen voor levering later in het bewaarseizoen (dat is vandaag voor de periode mei/juni). Een gebrek aan vertrouwen en het vanaf de coronapandemie tot aan de oorlog constant dippen van de markt, zijn daar debet aan. Daarmee moeten er nog flink wat aardappelen worden ingekocht tot aan de periode dat de overgang naar nieuwe oogst kan worden gemaakt.

De overgang naar nieuwe oogst kan ook nog een ding worden, nu het weertype voor de komende weken 'iets' anders lijkt dan de afgelopen maand. De wellicht verlate komst van vroege aardappelen, in combinatie met een kleiner areaal kan ervoor zorgen dat de fabrieken langer door moeten met de oude oogst. Kortom, de combinatie van de lage beschikbare voorraad vrije aardappelen en de onzekerheid wanneer en wat met de nieuwe oogst kan zorgen voor een klapper (lees: €25 +) aan het slot van het seizoen. De termijnmarkt laat dit ook gedeeltelijk zien, door weer verwachtingswaarde te noteren op de april en juni maand.{{dataviewSnapshot(2_1648823211)}}

De nieuwe oogst blijft inmiddels ook goed tot zeer goed prijshoudend. De notering april '23 laat met €22 een prijsniveau zien die historisch is voor de tijd van het jaar. {{dataviewSnapshot(2_1648823064)}}

De aanhoudende geruchten dat het areaal niet uitbreidt zoals eerder werd verwacht maar zelfs kan krimpen, in combinatie met verwerkers die minder aardappelen hebben kunnen contracteren dan gewenst, zorgen voor een voor de tijd van het jaar zeer stevige termijnmarktnotering. Bij een rondgang op de Europese aardappelmarkt wordt veel onrust bij aardappeltelers gehoord. Telers klagen over de hoge inputkosten. Zo is het in een aantal gevallen moeilijk om aan dierlijke mest te komen, zodat er toch een greep moet worden gedaan naar het fors meer in prijs gestegen kunstmest. Ook haken telers af door de teleurstelling met betrekking tot de marktprijsontwikkeling in het huidige seizoen. Verwerkers geven weinig blijk van de realiteit waarmee telers te maken hebben en krijgen. In die zin is de eerder aangegeven prijsontwikkeling in België voor veel telers een doorn in het oog.

Alle grondstoffen wereldwijd tikken nieuwe hoogterecords aan, terwijl de aardappelprijs zelf een daling laat zien, om vervolgens tergend langzaam uit het dal te klimmen. Verwerkers lijken zich voor de lange termijn in de voet te schieten. Telers zijn minder gemotiveerd om deze dure teelt, met veel risico's uit te voeren. Kortom, de motivatie om ten elfde uren voor gewassen met lagere inputkosten, een kleiner risico en een verbeterd rendement te kiezen, is groot. Het alternatief is om meer aardappelen vrij te telen of mee te leveren, in afwachting van de daadwerkelijke marktwerking waarin zoals ook deze week (kijk naar Belgapom) blijkt dat afnemers een flinke vinger in de pap hebben.