Uitzonderlijke markt in VS vraagt om verandering

Net als in Europa is ook de rekenmachine het beste gereedschap van de Amerikaanse aardappelteler. In 2022 hebben telers ervoor gekozen om minder aardappelen te poten. Het areaal is met 8.500 hectare afgenomen. Hogere teeltkosten en financieel gunstige alternatieven hebben voor die beslissing gezorgd. Wat hier ook meespeelt is dat niet in alle teeltgebieden voldoende water voor irrigatie beschikbaar was.

Unieke situatie
Voor het vierde jaar op rij is de aardappelopbrengst in de VS verminderd en dat is uitzonderlijk te noemen. In de recente historie is het maar tweemaal voorgekomen dat de aardappelopbrengst twee jaar op rij afnam. De laatste keer dat dit gebeurde was in 1979 en 1980. Een daling van vier jaren op rij is daarmee uniek.

Een daling in de productie is niet altijd terug te leiden naar het areaal. In 2019 en 2021 steeg het areaal, maar zorgde het groeiseizoen ervoor dat de uiteindelijke opbrengst toch afnam. Vooral in de twee staten waar het overgrote deel van de aardappelen wordt verbouwd (Washington en Idaho) is de opbrengst voor het tweede jaar op rij tegengevallen. Een nat voorjaar en een hete en droge zomer laten ook hun sporen na in de Amerikaanse aardappelgewassen. Deze verschillen in de (hectare)opbrengsten zijn goed zichtbaar in de totaalcijfers. Dit is in Europa gebruikelijk, maar niet in de VS.

Areaaltoename
Een wetmatigheid in de aardappelsector is dat – in een jaar met een krappe oogst – het areaal in het daaropvolgend jaar toeneemt. Na de laatste dubbele daling steeg het Amerikaans areaal zelfs 8,6%. De minimumtoename ligt op 4%. Als deze bandbreedte de leidraad is, betekent het dat het areaal in 2023 tussen de 14.500 en 31.500 hectare groter kan worden. 

Nog belangrijker is de opbrengst. Wanneer oogst 2023 weer kan stijgen naar de lijn van het meerjarig gemiddelde (52,65 ton per hectare), dan kan de aardappeloogst met 12% tot 17% stijgen ten opzichte van 2022. Dit is een uitzonderlijke stijging die de grootste in bijna dertig jaar zou betekenen. Daarmee liggen overproductie en een grote prijsdruk op de loer.

Goede prijs
De prijs voor vrije aardappelen is momenteel zeer goed. De Growers Return Index – een indicator van de financiële opbrengst – ligt momenteel 110% boven die van vorig seizoen op $24,21 per cwt. Omgerekend is dat €506,92 per ton. Gezien de ambitie van de aardappelverwerkers en de goede vraag naar eindproduct is een stijging van het areaal zeer aannemelijk. Wat fabrieken met hun contractprijzen doen is nog niet bekend, maar ook zij moeten mee in de stijging van de teeltkosten.

Europa profiteert dubbel van een Amerikaanse aardappelsector die tekortschiet. Enerzijds omdat België en Nederland meer frites afzetten in de VS zelf. Anderzijds vallen er ook gaten op het exporttoneel, die in potentie door Noordwest-Europa gedekt kunnen worden.