Canadese topoogst zet aardappelsector klem

Volgens officiële cijfers van Statistics Canada zijn er dit jaar 160.632 hectare aardappelen geteeld in het land. De grootste stijging zit in de provincie British Columbia, maar in absolute cijfers is Alberta de grootste groeier. Het areaal nam er 2.800 hectare toe, goed voor bijna 10% op 2022, en een totaal van 32.375 hectare. De reden daarachter is duidelijk. Net als in de Verenigde Staten hebben aardappelverwerkers ingezet op toename van de teelt, zodat uiteindelijk meer frites gebakken kunnen worden. Een overschot aan aardappelen juist hier zorgt dit jaar voor een hele uitdaging.

Recordhoeveelheid
De meningen over de totale oogstomvang schommelden een beetje gedurende de zomer, maar dat deze niet teleur ging stellen was al snel duidelijk. Nu een significant deel van de aardappelen gerooid zijn kan een beter beeld worden gevormd. Insiders gaan uit van ruim 125 miljoen centenaar; omgerekend 5,67 miljoen ton en daarmee 8% meer dan het gemiddelde. Het gaat om consumptie- (tafel en frites) en pootaardappelen. Vorig jaar bedroeg de oogst 5,57 miljoen ton. Wordt dit getal ook daadwerkelijk gehaald, dan is het de grootste oogst ooit. De hectare-opbrengst wordt op 36,52 ton gemiddeld geschat. Ruim 500 kilo meer dan vorig jaar, wat ook al een record was.

Telersorganisatie United Potato Growers of Canada (UPC) raamt de oogst in het land nog iets groter, op 5,76 miljoen ton. Het areaal dat dit voorjaar is gepoot is gelijk aan de officiële cijfers, maar de organisatie gaat ervan uit dat ruim 3.000 hectare niet gerooid wordt deze herfst. Dat heeft twee oorzaken. Enerzijds door overmatige neerslag op Price Edward Island, het grootste teeltgebied in Oost-Canada. Tussen 1 juni en 15 september viel daar een dikke 500 millimeter neerslag. Een twijfelachtig neerslagrecord. Dat heeft gezorgd voor rotte knollen en een hoge phytophthoradruk. De hectare-opbrengsten liggen daardoor iets lager dan gemiddeld, al valt dat gezien het donkere en natte weer nog mee. De totale opbrengst wordt 3% lager geraamd.

Aardappelen ondergewerkt
Wat ook inhakt op het aantal geoogste hectares is het feit dat in de provincies Manitoba en Alberta aardappelen worden ondergewerkt. Dat melden insiders althans, maar bevestiging is lastig te vinden. Het zou gaan om maar liefst 2.800 hectare. De reden daarvoor moet gezocht worden bij overvolle bewaarplaatsen, een gebrek aan vraag en in het verlengde daarvan de lage vrije marktprijzen. UPC maakt overigens geen melding van het onderwerken van aardappelgewassen.

Extra aardappelen afzetten naar de VS is dit jaar geen optie omdat het land zelf een prima oogst kent om hun verwerkingslijnen mee te voeden. Dat heeft ook impact op de afzet van eindproduct over de Canadese grens. Dankzij twee slechte oogstjaren in de VS kon de Canadese industrie profiteren van een duidelijke vraagmarkt. Dit jaar zijn de kaarten anders geschud.

Canada vs. VS
Aan de oostkant van het land kampen de teeltgebieden met de gevolgen van waterschade. Een slechtere bewaarbaarheid en lagere opbrengsten worden verwacht. Ook de kwaliteit is een issue. Surplus aardappelen vanuit de westelijke staten kunnen daarmee in het oosten nodig zijn om de lijnen optimaal te laten draaien. Canadese fritesexporteurs hebben in de voorbije jaren Amerikaanse klanten overgenomen, zoals Japan en Mexico. Het is de vraag of voor seizoen 2023-2024 deze landen terugvallen op frites uit de VS, of dat ze vasthouden aan Canadese frites.

Is er sprake van het eerste scenario, dan kan het een hele kluif worden om de oogstomvang weg te werken en af te zetten tegen renderende prijzen. Net als in de VS heeft dat onherroepelijk gevolgen voor de contractvolumes en prijzen volgend jaar.