Moeizame oogst, hoe nu verder in de bewaring?

Het bewaarseizoen voor aardappelen is in volle gang en tot op heden een behoorlijke uitdaging gebleken. De partijen zijn moeilijk droog te krijgen en het is erg zoeken naar de juiste omstandigheden om ook het wondhelingsproces snel af te ronden. Dat gaat soms gepaard met verliezen. Daarom een aantal tips voor het drogen en bewaren. 

De rooiomstandigheden vallen dit seizoen zowel op de klei- als de zandgronden niet mee. Aardappelen komen versmeerd binnen en de bewaring is een hele uitdaging en bij sommige partijen is bewaren überhaupt geen optie. "Ook partijen die eerder dit seizoen nog onder redelijke omstandigheden zijn binnengekomen vergen een hoop extra aandacht", merkt Jasper van de Braak, bewaaradviseur bij Tolsma-Grisnich, op. In zijn werkgebied in oostelijk Noord-Brabant en de provincie Limburg ziet hij veel uitdagingen met het droog krijgen van aardappelen en dat gaat niet altijd zonder verlies.  

"Met de rooiomstandigheden sinds medio oktober komen de aardappelen vaak versmeerd, nat en/of met veel grond binnen. Daardoor is het erg zoeken naar de droogomstandigheden voor een juiste balans tussen wondheling en het voorkomen dat nattigheid en bacteriën gezonde aardappelen aantasten", zo ziet Van de Braak in zijn werkgebied. Het gevolg is dat er veel partijen al een tijd achter de planken zitten, maar zich nog altijd vol in de droogfase bevinden. "Een klant van mij had een partij van het zand onder, vergeleken met nu, nog redelijke omstandigheden gerooid, vóór de grootste regen. Deze partij was rond 14 °C binnengekomen met weinig rot op het eerste gezicht. Dat leek aardig te gaan in het begin, maar van ervaring uit het veld was bekend dat er plekken op het perceel bijzaten die in de bewaring voor problemen konden zorgen. Krap twee weken later gebeurde dat en kwam rot naar voren en lekkende knollen."

We hebben het hier over een partij op roostervloer met AC-ventilatoren, met Vision Control-bewaarcomputer en kachelautomatisering. "Om de partij onder controle te krijgen hebben we geprobeerd de partij constant op 14 °C te houden. Hoe hoger de temperatuur, hoe sneller de wondheling. Je wil dat de wondheling zo snel mogelijk is afgerond voor het tegengaan van verdere verspreiding van ziekten naar de gezonde knollen. Zo duurt wondheling bij 12 °C gemiddeld 28 dagen, bij 15°C is het twintig dagen en bij 18°C ongeveer veertien dagen. Maar zit je bewaartemperatuur boven de 15°C, dan verspreidt bacterie en rot zich weer sneller. De juiste temperatuur is dus cruciaal om verdere verspreiding te voorkomen. Gelukkig leende het weer er zich redelijk voor en vervolgens is er maximaal extern geventileerd en is dit twee weken aangehouden. Daarna is het extern ventileren wat geminderd en is er overgegaan naar regelmatig intern ventileren, waarbij om de drie uur de ventilatoren 45 minuten draaien."  (tekst gaat verder onder illustratie)
 

De partij waar het om gaat in het interview.

Koude en warmere periode 
Met de huidige temperatuur buiten is het drogend vermogen ontzettend groot. Maar volgens Van de Braak is het de kunst om de partij niet te snel te koud te maken. "Je hebt dan een minder groot RV-verschil en daardoor minder drogend vermogen vanwege het kleinere verschil in temperatuur. Met het huidige, koelere weer en daarbij een kachel verloopt het drogen vlot. Maar wanneer er weer een warmere periode aankomt, zoals vorig jaar kerst, dan kun je amper drogen en je partij moeilijker op temperatuur houden." 

Daarnaast zijn er nog een aantal andere nuttige tips voor het drogen en bewaren van de aardappelen: 

• Zet daarnaast de kachel(s) vooraan bij de schuurdeur en niet langs de zijkant, zodat de warmte egaal over de bewaring verspreidt. Doe je dit niet, dan is er kans dat het temperatuurverschil in de partij oploopt en er condensvorming optreedt en de aardappelen nat worden. 
   
• Indien aardappelen te koud binnenkomen, dan is het advies om je kachel meteen te plaatsen en 2°C hoger in te stellen dan je producttemperatuur. De warmte van de kachel is nodig om te voorkomen dat door het drogen (verdampen van vocht) de knollen verder afkoelen. Je wil voorkomen dat je partij te hard in temperatuur daalt. Onder de 12 °C vindt er nauwelijks wondheling plaats. Het liefst zou je erg koude aardappelen ook nog wat opwarmen zodat je in perioden met warmer weer ook nog droogmogelijkheden hebt. 
   
• Mocht je net de bewaarfase in zijn gegaan, maar moet de partij toch nog wat vocht kwijt, dan kun je ervoor kiezen om het verschil tussen de kanaal- en producttemperatuur wat kleiner te maken. Vaak staat deze op 2 °C en nu zet je deze op 1 of 1,5 °C. Zo wordt er minder koude lucht ingeblazen in het kanaal en wordt er langer gedaan over de koelactie. Zo raak je nog wat meer vocht kwijt. In situaties met veel rot/grond is het beter de droogfase wat langer te laten duren voordat overgeschakeld wordt op de bewaarfase.