Pootgoedproblematiek laat diepe sporen na

Helemaal een eerlijk vergelijk met oogstjaar 2022 is het niet. Toen was sprake van een recordafzet aan uitgangsmateriaal. Op 1 januari stond de teller op 383.000 ton. Dat was aan het begin van dit jaar een kwart minder: 282.500 ton. Naar alle continenten is minder pootgoed verscheept. Vooral Azië en Afrika vallen op. Op die bestemmingen ligt de uitvoer 35% en 36% lager.

Minder fritesrassen nu al zichtbaar
Dichter bij huis is nog niet zo zichtbaar dat de uitvoer kleiner is. In absolute cijfers gaat het om 5.700 ton tot 1 januari naar Europese bestemmingen. België, Duitsland en Frankrijk namen minder aardappelen af. Dat is direct terug te leiden naar het grote tekort bij fritesaardappelrassen. Italië nam iets meer pootgoed af en het Verenigd Koninkrijk zelfs 171% meer (2.311 ton). In 2021 sloot het VK de grens voor Europees pootgoed, om die een jaar later weer open te stellen. Het positieve gevolg daarvan is nu goed merkbaar.

In de NAO-cijfers valt de mutatie bij Syrië op. De export blijft daar steken op 3.000 ton tegenover bijna 14.000 ton van oogst 2022. Dat heeft grotendeels te maken met de onstabiele politieke situatie in het land. Dat die vlieger niet altijd opgaat, laat Israël zien, waar juist meer pootgoed naartoe ging dan een jaar eerder. Saudi-Arabië is een andere opvallende bestemming waar een kwart minder pootgoed naartoe ging tot nu toe. Afgezien van het feit dat er simpelweg veel minder tonnen te verkopen zijn, speelt ook het hoge prijsniveau van Nederlands product de handelshuizen parten. De concurrentiepositie is lastiger tegenover bijvoorbeeld Frankrijk. Schotland, een andere concurrent, moest een behoorlijk areaal pootgoed afschrijven afgelopen herfst. Het is de vraag hoe dat in de markt gevoeld wordt.

Late levering
Een land waar de politieke situatie wel doorklinkt in het exportcijfer is Soedan. De teller blijft op 2.000 ton steken tegenover bijna 8.900 in het jaar ervoor. Egypte nam 46% minder pootgoed af en Algerije 38% minder. Door het late oogstmoment konden handelshuizen niet altijd tijdig over de partijen beschikken wanneer dat nodig was. Desondanks lukte het wel om een vrijwel gelijk volume naar Cuba te verschepen.

Het totaalvolume van 282.584 ton pootgoed op 31 december is het kleinst sinds 2018, toen op deze datum 279.200 ton was geëxporteerd. De kans is groot dat we op zo'n laag niveau blijven steken dit exportseizoen. Volumematig zijn België, Duitsland, Algerije, Italië, Egypte en Frankrijk de 'big five'. Met name die eerste twee landen moeten nog aan de markt komen en daar zal ook de grootste daling te zien zijn door een schrijnend tekort aan fritesaardappelrassen.

Niet in één jaar over
Alles mag dan hebben tegengezeten tijdens pootgoedseizoen 2023/24, het betekent niet dat in het nieuwe seizoen alle problemen verleden tijd zijn. Keuringsdienst NAK houdt rekening met opnieuw een krimp van het pootgoedareaal. Het rendement van de teelt staat onder druk en met de hoge consumptieaardappelprijzen komt daar nog geen verandering in.