Pootgoedcrisis naar een kookpunt

Het afgelopen teelt/pootgoedseizoen was er al een met hindernissen en uitdagingen. Ten eerste was er de krimp van het totale areaal met ruim 6% doordat pootgoedtelers andere keuzes maakten. Het areaal van de grote fritesrassen voor de hoofdoogst kromp zelfs met 8%.

De steeds uitdagender wordende teelt door weersextremen en ziekte/virusdruk zorgde ervoor dat pootgoedtelers afhaakten. Maar ook de achterblijvende saldo's vergeleken met de consumptieteelt zorgden ervoor dat pootgoedtelers switchten naar het telen van fritesaardappelen.

Kostendekkende prijs
Pootgoedhandelshuizen bleken niet in staat om de toegenomen teeltkosten en afnemende financiële opbrengsten te compenseren met hogere uitbetalingsprijzen. Kosten voor landhuur en arbeid zijn in achterliggende jaren fors opgelopen. Doordat pootgoedhandelshuizen bij onder andere de grote fritesrassen werken met raamcontracten met verwerkende industrieën bleken deze contracten een blokkade te zijn om de uitbetalingsprijzen mee te laten stijgen met de kosten bij de pootgoedteler; iets dat de verwerkende industrie wel heeft weten te realiseren richting de fritestelers.

Naast het krimpende areaal, maar ook door het switchen naar de teelt van vrije pootgoedrassen als Spunta en Agria, zat het teeltseizoen niet mee. Weinig tal, waardoor er lage kilo-opbrengsten per hectare waren en veel grof pootgoed, zorgde voor een ongekende krapte op de pootgoedmarkt. Daardoor hebben de pootgoedhandelshuizen drastische maatregelen moeten nemen om aan hun verplichtingen te voldoen.

Noodgreep
Halverwege het winterseizoen werd al duidelijk dat er niet voldoende pootgoed beschikbaar zou zijn voor de behoefte die zich op de consumptiemarkt aftekende. Met Houdini-achtige strategieën werd toch geprobeerd te voldoen aan de vraag. Het leveren van andere maten, andere klasse, andere hoeveelheden, andere rassen en het grootschalig inzetten van het snijden van poters in tweeën of in vieren, alles werd en wordt uit de kast gehaald om te voldoen aan de verplichtingen die de pootgoedhandelshuizen waren aangegaan met vooral de verschillende verwerkende industrieën. Daarbij wordt ook onderscheid gemaakt in klanten, bijvoorbeeld door zich af te vragen: wie zijn mijn trouwste en grootste klanten en wie heeft niet altijd binnen de lijntjes gekleurd of is geen verwerker?

Toch gaat het er, nu het op het uitleveren naar de teler aankomt, steeds meer op lijken dat zelfs de eerder toegezegde volumes, maten, rassen en kwaliteiten niet allemaal kunnen worden uitgeleverd. Menig verwerker en handelshuis krijgt nog dagelijks wijzigingen door in eerder afgesproken leveringen, maar ook wordt nu duidelijk dat men nog ver achterloopt met de pootgoedleveringen.

Voldongen feit
Er zijn telers die de laatste paar dagen te horen krijgen dat ze geen pootgoed gaan ontvangen en zo voor een voldongen feit worden geplaatst en zelf maar moeten uitzoeken wat ze doen. Ook handelshuizen en verwerkers melden dat er nog veel pootgoed moet worden uitgeleverd, waarbij er schattingen zijn dat het om 20% tot 40% van het uit te leveren pootgoedvolume zou gaan.

De komende weken wordt duidelijk hoe diep de crisis is in pootgoedland. Er zullen telers zijn die geen of minder pootgoed krijgen dan besteld en waarvoor een contract is getekend. Daarnaast zijn er grote zorgen over de kwaliteit. Gesneden pootgoed, andere maten en slechte kwaliteit kunnen gaan zorgen voor veel claims richting de leveranciers en afnemers. De crisis zal gevolgen hebben voor het areaal consumptieaardappelen voor oogstjaar 2024, maar ook het tekort aan pootgoed zal de komende jaren impact hebben op de pootgoedhandelshuizen, de rassen en het onderlinge vertrouwen.